مریم رجوی در پیامی که در سایت دیدگاه بازتکثیر شده [1] «اسلام دموكراتیك [را] موثرترین پادزهر بنیادگرایی اسلامی» دانسته است.
برای درک بهتر از این ترم - «پادزهر» (antitoxin)، شاید باید اول به معنای ماهوی واژهء پادزهر بپردازیم.
پادزهر پدیده ای است Ú©Ù‡ از درون زهر برخاسته Ùˆ پس از کنش Ùˆ واکنشهای زیر ساختاری Ùˆ Ø´Ú©Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ در Ù…Øیط مساعد رخ Ù…ÛŒ دهد، از ویژگیهای غالب Ùˆ ناÙØ° زهر دور شده، Ùˆ پس از تغییر در Ø´Ú©Ù„ Ùˆ ماهیت (Ùونکسیون)ØŒ قادر است اثرات سوء زهر را از بین ببرد. بطور مثال، تریاک یا سیانور (بپذیریم Ú©Ù‡ زهر هستند) وقتی وارد بدن Ù…ÛŒ شود، بدن در مقابل آنها مقاومت کرده Ùˆ یا از خارج برای خنثی کردن اثرات این زهر، پادزهر تولید Ù…ÛŒ شود. پادزهر Ú©Ù‡ در داخل بدن (سیستم) تولید Ù…ÛŒ شود از جنس پروتئین است، Øال آنکه سیانور از جنس پروتئین نیست (تÙاوت در Ø´Ú©Ù„ Ùˆ ترکیب). بخاطر این تغییر ماهوی Ùˆ بخاطر برآمدن از درون زهر، پادزهر Ù…ÛŒ تواند Ùˆ باید بتواند اثرات سوء زهر را از بین ببرد (واکسن هم یک نوع پادزهر است Ú©Ù‡ پروسه عملکرد Ùˆ تولید آن متÙاوت از پادزهر است).
بنابراین، پادزهر برخلا٠تصور عام، دیگر زهر نیست، بلکه در نقطهء مقابل ویژگیهای زهر قرار دارد. ساده تر اینکه، تا زهر نباشد، تولید پادزهر غیر ممکن است (مگر در Ù…Øیط آزمایشگاهی Ùˆ بصورت غیر طبیعی – مثلا واکسن). به همین طریق آنتی تز، دیگر تز نیست، بلکه خصوصیات بارز Ùˆ پایه ای تز را Ù†ÙÛŒ کرده Ùˆ در برابر آن قد علم Ù…ÛŒ کند.
اگر این تعاری٠ساده را بپذیریم، به راØتی Ù¾ÛŒ خواهیم برد (به Ù„Øاظ ایدئولوژیک) Ú©Ù‡ هیچگونه اسلامی – بد یا خوب، متعادل Ùˆ مدره ØŒ یا ارتجاعی، نمی تواند ماهوا پادزهر اسلام (با خصوصیات دیگر) باشد، چرا Ú©Ù‡ اسلام مدره از خصوصیات بارز Ùˆ پایه ای اسلام (به عنوان ایدئولوژی) برخوردار است. همانطور Ú©Ù‡ پادزهر سرمایه داری، نظام سوسیالیستی (تقسیم عادلانهء ثروت) است، پادزهر اندیشهء متاÙیزیکی هم نگرش غیر متاÙیزیکی (ماتریالیستی) است Ùˆ نه متاÙیزیکی معتدل.
به گونه ای دیگر، مائویسم نمی تواند پادزهر مارکسیسم Ùˆ یا Øتی لنینیسم باشد، چرا Ú©Ù‡ به Ù„Øاظ Ù…Øتوایی از ویژگیهای پایه ای مشترک برخوردارند. به همین نسبت، اسلام مدره Ùˆ اسلام ارتجاعی از ویژگیهای پایه ای مشترک (توØید، نبوت Ùˆ معاد) برخوردارند Ùˆ در نتیجه یکی نمی تواند پادزهر دیگری باشد (Ù…ÛŒ تواند آلترناتیو Ùˆ جایگزین دیگری بشود). البته Ù…ÛŒ توان بØØ« کرد Ú©Ù‡ مثلا اسلام مدره با استثمار زن، Ùˆ استثمار مستضعÙین مخال٠است Øال آنکه اندیشهء ارتجاعی خود عامل Ùˆ پایه گذار استثمار (مثلا) زن است. این بØØ« تا آنجایی Ú©Ù‡ به تک نمودها برمیگردد درست است، اما پادزهر باید بصورت ماهوی Ùˆ در اکثر جوانب Ùˆ موارد در تضاد با زهر باشد، Ùˆ نه Ùقط در برخی از ویژگیها در تقابل با زهر عمل کند. بنابراین، اگر پادزهر، «زهر» نیست، اسلام مدره هم یا پادزهر نیست، یا نمی تواند اسلام باشد. با توجه به این نکته، به نظر نگارنده، متاسÙانه ترم پادزهر Ùˆ یا آنتی تز بصورت صوری مورد استÙاده قرار گرÙته Ùˆ به تبعات آن توجه خاص مبذول نشده است.
از سوی دیگر اگر بخواهیم اسلام مدره را در چارچوب خلص سیاست در برابر اسلام ارتجاعی قرار داده Ùˆ آزادمنشی مسلمان مدره را در برابر ÙˆØشیگری مسلمان مرتجع قرار دهیم، باید بجای ترم پادزهر به دنبال ترم مناسب تری بود، مثلا «اسلام دموکراتیک» راه ØÙ„ اسلام خشن Ùˆ ارتجاعی است؛ Ùˆ اگر منظور بیان موضعی سیاسی (Ùˆ نه ایدئولوژیک) است، در آن صورت باید به مقوله از جایگاه درست یا غلط بودن Ùˆ مربوط یا نامربوط بودن اسلام دموکراتیک در برابر اسلام ارتجاعی (در Øیطهء سیاست) پرداخته شود. ظواهر امر Ùˆ داده های موجود برگÙته از جامعه، در بهترین شق، دوری گزیدن مردم (Ùˆ سیاستمداران) از نقش Ø¢Ùرینی اسلام در کنش Ùˆ واکنشهای سیاسی است (Ùˆ رغبت آنها به سکولاریسم)ØŒ Ùˆ در بدترین شق، بیانگر Ùˆ مؤکد این Ùرض است Ú©Ù‡ جامعه به سوی ایدئولوژی زدایی (اسلامی یا ...) در Øرکت است.
شاد باشید
علی ناظر
5 امرداد 1386
Printable version
Email it to a friend