اشتباه محاسبه – کاریسمای جنگ (4)
[ علی ناظر]
[Source: سایت بحران]

نکته

 

آنچه در این سلسله نوشتار مرور Ù…ÛŒ کنید، در تأیید بر «ØªØ³Ù„یم در برابر خشونت رژیم»ØŒ «Ø¨ÛŒ رمق کردن کین انقلابی»ØŒ Ùˆ خلاصه «Ø±Ø¯ ِ رد تئوری بقا» نیست. به نظر من، پدیده ای Ú©Ù‡ «Ù…اهیت» آن عوض شود، بناچار «ÙˆÛŒÚ˜Ú¯ÛŒÙ‡Ø§»ÛŒ آن نیز عوض Ù…ÛŒ شود. یکی از ویژگیهای جنبش انقلابی، «Ù‚هر انقلابی» جنبش  Ù…ردمی است، هر جنبشی در دنیای ستمدیدگان، بدون این ویژگی، مانند تفنگی است Ú©Ù‡ فشنگ ندارد. مضاف بر این، هر نسلی، اسطوره هایی دارد. نسل بدون اسطوره، نسلی است «ØªÙ‡ÛŒ»ØŒ نسلی است بی «Ù‡Ø¯Ù». در چنین نسلی، «Ø§ÙÚ©Ø§Ø± انقلابی»ØŒ «Ú©ÛŒÙ†Ù‡ انقلابی»ØŒ «Ø´ÙˆØ± انقلابی» مرده است، Ùˆ چنین نسلی متّکی به بیگانگان است، Ùˆ هرگز بر نمی خیزد، Ùˆ این آنچیزی است Ú©Ù‡ دشمن Ù…ÛŒ خواهد. اما «Ú©ÛŒÙ† Ùˆ قهر Ùˆ شور انقلابی» اگر بدون «Ø´Ø¹ÙˆØ± انقلابی» باشد، راهی بجز انحراف Ùˆ سردر Ú¯Ù…ÛŒ نخواهد داشت. این سری نوشتار، بخاطر یک هدف نوشته Ù…ÛŒ شود، Ú©Ù‡ اصرار بورزد شعور را باید در کنار شور گذاشت، تا خلق ستمدیده بداند Ú©Ù‡ چگونه باید قهر انقلابی خود را همچون گلوله ای بر سینه دشمن بنشاند. Ùˆ دیگر هیچ.

 

در یک چنین نوشتار با یک چنین روندی، از داده ها، شاهد مثالها، Ùˆ بازگویی تاریخ تنها به عنوان ابزار برای سهولت کلام استفاده Ù…ÛŒ شود. به زبانی دیگر، «Ø¯Ø± مثل مناقشه نیست»ØŒ Ùˆ منظور از شواهد تاریخی، شبیه Ùˆ بدیل سازی نیست. در این نوشتار، سخن به روشنی Ùˆ وضوح زده Ù…ÛŒ شود، Ùˆ نگارنده خود را محتاج به استفاده از زبان کنایه نمی بیند. آنچه را Ú©Ù‡ فکر Ù…ÛŒ کنم Ù…ÛŒ گویم، Ùˆ آنچه را Ú©Ù‡ باور ندارم، حتی به کنایه هم نمی گویم.

 

در آینه تاریخ

 

با چند نقل قول از زوایا Ùˆ باورهای متفاوت به «Ø¬Ù†Ú¯»ØŒ به این مبحث ادامه Ù…ÛŒ دهیم:

 

منتظری (کیهان، 8 بهمن 62): « رزمندگان اسلام خود را برای دادن جواب آخر آماده کنند»

خامنه ای (اطلاعات، 18 مرداد 62): «Ù‡Ù…ین قدر Ú©Ù‡ ما زنده ایم Ùˆ وضعیت خود را حفظ نموده، بزرگترین پیروزی محسوب Ù…ÛŒ شود»

رفسنجانی (رادیو، 3 خرداد 63): « امروز امام در دیدار با جهادگران گفتند Ú©Ù‡ اولین مساله ما جنگ است Ùˆ هرکس بخواهد جنگ را از الویت بیندازد Ùˆ مسائلی را مطرح کند Ú©Ù‡ جنگ را تحت الشعاع قرار دهد، آن به عنوان توطئه حساب Ù…ÛŒ شود Ùˆ باید با آن مبارزه کرد» 

مسعود رجوی (مجاهد 191ØŒ 28 بهمن 62): خطاب به مردم ایران Ú©Ù‡ از خمینی بپرسند «Ú†Ø±Ø§ Ùˆ به Ú†Ù‡ دلیل Ùˆ مطابق کدام اصل Ùˆ سنت اسلامی یا ملی Ùˆ مردمی، امنیت Ùˆ مصون داشتن شهرها Ùˆ مردم بی گناه را خوش نمی دارد؟»

مسعود رجوی (22 فروردین 64): پیام به مردم ایران «Ú¯Ø³ØªØ±Ø´ اعتراضات Ùˆ تظاهرات ضد جنگ با شعار "مرگ بر خمینی" مبرمترین وظیفه میهنی Ùˆ مردمی است»

خمینی پیش از مرگش: « از خداوند مي خواهم مرا در كنار شهداء جنگ تحميلي بپذيرد. ما در جنگ براي يك لحظه هم نادم Ùˆ پشيمان نيستيم. راستي مگر فراموش كرده ايم كه ما براي اداي تكليف جنگيده ايم Ùˆ نتيجه فرع آن بوده است.»

 

کاریسما

 

کمتر رهبر و مدیر صحنه ای است که به عمد اشتباه در محاسبه کرده باشد. کلیه رهبران سیاسی، چه بخاطر میهن پرستی، انقلابی گری، و حس مردم دوستی، و چه بخاطر خودخواهی، خود محوری و تحمیل هژمونی، دو ویژگی مشخص دارند. اول اینکه، در اکثر اوقات فکر می کنند که همه جوانب را در نظر داشته اند، و دوم اینکه، اکثرا با خیل بزرگی از هوادار احاطه شده، و تشویق ها و مرحبا گفتن های این خیل، باعث می شود که به نکته اول به اندازه کافی دقت نکنند.

 

کاریسما به عنوان یک پارامتر، در موارد بیشماری در تاریخ، توانسته باعث شکوفایی یک جنبش، یک رهبر Ùˆ  ÛŒØ§ راهبرد بشود، اما در عین حال، همین کاریسما، وقتی به مدت طولانی مورد استفاده آن رهبر، Ùˆ یا اطرافیان او، قرار گرفته، به ضد خود تبدیل شده، Ùˆ باعث افول پیشرفت هایی Ú©Ù‡ رهبر را به اوج رسانده، Ù…ÛŒ شود.

 

اتکاء به نفس

 

یکی از ویژگیهای کاریسما، تولید «Ø§ØªÚ©Ø§Ø¡ به نفس» است. مدیران عامل (CEO) در شرکتهای عظیم تولیدی، تجاری Ùˆ مالی، این اتکاء به نفس را به زیر دستان خود انتقال داده Ùˆ انتقاد، بازنگری Ùˆ پویایی هر فصل از استراتژی «Ø´Ø±Ú©Øª» را تشویق Ù…ÛŒ کنند. اما برخی از آنان، چنین روشی را مضر دانسته، Ùˆ «Ø´Ø±Ú©Øª» را بصورت یک «ÙØ±Ù‚Ù‡» مدیریت Ù…ÛŒ کنند. علاقمندان Ù…ÛŒ توانند به مقالات تحقیقاتی پیرامون مدیریت (مثلا) شرکت انران (Enron) Ú©Ù‡ به ورشکستگی Ùˆ تحولات زیادی انجامید، مراجعه کنند.
آدلف هیتلر، نه تنها از کاریسمای بالایی در میان مردم آلمان Ùˆ ارتش میلیونی خود برخوردار بود، بلکه تا مدتها رهبران اروپا مسحور این کاریسما شدند. در 2 سال اول جنگ جهانی دوم، کمتر پروژه ای بود Ú©Ù‡ آدلف هیتلر به مورد اجرا بگذارد Ùˆ موفق نشود. این پیروزی های Ù¾ÛŒ در پی، نه تنها او را بعنوان رهبری شکست ناپذیر، استراتژیست نظامی، Ùˆ سیاستمداری متبحر معرفی کرده بود، بلکه حتی در میان بسیاری از مردم عادی آلمان به مقام ربوبیت رسانده بود. «Ù…گر Ù…ÛŒ شود هیتلر اشتباه کند؟» سوالی بود Ú©Ù‡ هر آلمانی آن را با خلوص نیت به زبان Ù…ÛŒ آورد.

اطرافیان نزدیک هیتلر از این خود منزه بینی، خود بهتر بینی، و خود شایسته ترین بینی مستثنی نبودند. این باور تا به آن حد رشد کرده بود که مردم آلمان به سربازان، ورزشکاران، و هنرمندان نازی آلمانی با دیدی متفاوت نظاره می کردند. کتاب ها، اشعار، موسیقی و فیلم هایی که در این زمینه و در باره اینها تهیه می شد، همگی نشانی از این باور داشت. نشانی از اتکاء به نفس، که سرباز هیتلر، تا هیتلر هست، همیشه پیروز است. که راهی که هیتلر نشان میدهد همیشه پیروز است، که...

در عمل، این باور روز پس از روز، ماه پس از ماه، و سال پس از سال به اثبات می رسید. بخاطر رهبری هیتلر اروپای غربی به زانو در آمده بود. بخاطر کاریسما و توانمندی بسیج هیتلر، سخنان آتشین هیتلر، دیپلماسی موفق هیتلر، و... فاشیسم و نازیسم حرف آخر را می زدند، و آن حرف همیشه به کرسی می نشست.

 

کاریسما در شوروی

 

این خود باوری، Ùˆ اتکاء به نفس در ژوئن 1941 به اوج خود رسید. هیتلر پروژه حمله به شوروی را طراحی Ùˆ به ستاد مشترک نیروهای مسلح پیشنهاد کرد. ژنرال ها Ú©Ù‡ در این ستاد هیتلر را احاطه کرده بودند، به دو دلیل، یکی پس از دیگری این پروژه را موفقیت آمیز ارزیابی کردند. دلیل اول، باور آنها به کاریسمای هیتلر Ùˆ اینکه او هرگز اشتباه نمی کند. دلیل دوم، دیگر مسائل اجتماعی، سیاسی Ùˆ نظامی از جمله نفرتی Ú©Ù‡ بخشی از مردم اروپای شرقی از یهودیان در لهستان، Ùˆ بلاروس داشتند. تبلیغاتی Ú©Ù‡ ریشه در سالها (Ùˆ قرنها) پیش از حمله داشت، به ژنرالها Ú©Ù…Ú© کرد تا از این نفرت (محلی)ØŒ راه را برای پیشرفت خود هموار سازند. (در آینده، در نوشتاری جداگانه – «Ù¾ÛŒØ¯Ø§ÛŒÛŒ اسرائیل»ØŒ به نقش آفرینی یهودیان در خاورمیانه مفصلا خواهم پرداخت).

جهت یادآوری اینکه دو سال پیش از این (1939)ØŒ در معاهده «Ø¹Ø¯Ù… تجاوز»ØŒ استالین Ùˆ هیتلر به توافق رسیده بودند Ú©Ù‡ هیتلر به شوروی لشگرکشی نکند. گفته Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ «Ø¨Ø±ÛŒØ§» (از نزدیکان استالین Ùˆ کمیسر خلق در امور داخلی N.K.V.D ) امضای این معاهده  را تشویق کرده بودند.  Ù¾Ø³ از اشغال لهستان توسط قوای نازی، بخش شرقی لهستان به شوروی تعلق گرفت. شاید این یادآوری هم بیجا نباشد Ú©Ù‡ معاهده صلح برست- لیتوفسک Ú©Ù‡ توسط  لنین Ùˆ تروتسکی در سال 1918 از روی ضرورت، به امضا رسید، به قدرتِ آلمان (جنگ جهانی اول) افزود Ùˆ راه را برای تصرف اکراین هموار کرد. البته تفاوتهای بسیاری بین صلح 1918 Ùˆ معاهده 1939 است.

محاسبه هیتلر برای حمله به شوروی Ùˆ نادیده گرفتن معاهده «Ø¹Ø¯Ù… تجاوز»ØŒ بر مبنای ارزیابی او از «Ø¨Ø­Ø±Ø§Ù†» داخلی شوروی بود.

اکثر اعضای کمیته مرکزی شوروی (کنگره هفدهم - 1934) در عرض چهار سال یا تیرباران Ùˆ یا ناپدید شده بودند، از جمله اعضای دفتر سیاسی لنین، همچون بوخارین، کامنوف، زینوویف، Ùˆ استراتژیست نظامی توخاچوسکی. اکثر ژنرالها Ùˆ افسران ارشد در ارتش سرخ تصفیه شده بودند. این کاستی ها، در «Ø¨Ø­Ø±Ø§Ù† داخلی»ØŒ Ùˆ بخصوص کارزار فنلاند خود را به روشنی به نمایش گذاشت.

در همان راستا و سیاستی که بریتانیا چکسلواکی را دو دستی به هیتلر هدیه کرده بود (29 سپتامبر 1938
آلمان، ایتالیا، بریتانیای کبیر Ùˆ فرانسه موافقتنامه مونیخ را امضا کردند Ú©Ù‡ جمهوری چکوسلواکی را وادار Ù…ÛŒ کرد تا ایالت زودتن- شامل مواضع دفاعی نظامی چکوسلواکی- را به آلمان نازی واگذار کند.) ØŒ استالین هم لهستان Ùˆ عملا بلاروس را به هیتلر تقدیم کرد؛ به این امید Ú©Ù‡ این «Ù…ماشات» بتواند به رشد اقتصادی شوروی Ú©Ù…Ú© رسانده، Ùˆ آمال «Ø³ÙˆØ³ÛŒØ§Ù„یستی» استالین برآورده شود. روسیه تا پیش از حمله آلمان صد تُن آهن، 500 هزار تُن سنگ آهن، Ùˆ چیزی کمتر از یک میلیون تُن روغن معدنی، به آلمان صادر کرده بود، Ú©Ù‡ هیتلر در راستای کشتار در اروپای غربی بکار Ù…ÛŒ گرفت.

"جنگ زمستان" و یا تسخیر فنلاند در 12 مارس 1940 توسط اتحاد جماهیر شوروی، توانمندی قوای نظامی شوروی را برای هیتلر معین کرد، و این یکی دیگر از دلایل حمله آلمان به شوروی بود. بخصوص پس از اشغال دانمارک و نروژ توسط آلمان در 9 ژوئن 1940.

 

استالین برای تقویت اردوگاه «Ø³ÙˆØ³ÛŒØ§Ù„یسم»ØŒ حاضر شده بود نازیسم Ùˆ فاشیسم (اسپانیا) را تغذیه کند، اما هیتلر در ژوئن 1941ØŒ او را با تکانی شدید از خواب غفلت بیدار کرد. مماشات استالین، از 1941 به بعد لطمات سنگینی به شوروی زد. Ù…ÛŒ گویند وقتی استالین خبر حمله را شنید گفت: "هر Ú†Ù‡ لنین ساخت، از دست رفت". او به آمار کشتار شهروندان توجهی نداشت. شایان توجه اینکه خواب غفلت استالین نتیجه خودمحوری استالین، Ùˆ تسلیم اطرافیان به کاریسمای استالین بود. شوروی قاعدتا از نقشه های هیتلر با خبر بود، چنانکه سفیر شوروی در آلمان (دکانوزوف) از فوریه 1941 به بعد در باره تدارکهای جنگی آلمان به مولوتوف کمیسر امور خارجه  گزارش Ù…ÛŒ داد، پس چرا استالین از لشگرکشی هیتلر شوک Ù…ÛŒ شود؟ آیا مولوتوف Ú©Ù‡ در اتحاد با آلمان نقش آفرین بود، به استالین گزارش نمی کرد؟ این فرض قابل قبول نیست، چنانکه روزی Ú©Ù‡ Ú©Ù‡ گزارش رسید، استالین با تمسخر دکانوزوف، به مولوتوف Ù…ÛŒ گوید «Ú†Ù†ÛŒÙ† به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ دادن اطلاعات نادرست اکنون به سطح سفیران رسیده است». Ùˆ یا گزارش دیگری به مضمون زیر به استالین Ùˆ بریا Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ «ØªÙ…ام تدارکات برای هجوم مسلحانه به اتحاد شوروی تکمیل شده Ùˆ هر لحظه انتظار Ù…ÛŒ رود Ú©Ù‡ حمله صورت گیرد.» استالین با روشن ساختن این نکته Ú©Ù‡ مرکولف Ùˆ فیتین (رئیس جاسوسی خارجی Ù¾. Ù…) «Ú©Ù…ونیست» نیستند Ùˆ در نتیجه گزارشات آنها قابل اعتماد نمی تواند باشد، با دست خط خود نوشت: «Ø±ÙÛŒÙ‚ مرکولف، Ù…ÛŒ توانید منبع خود را در ستاد نیروی هوایی آلمان به... مارش بفرستید. این منبع نیست بلکه اطلاعات نادرست دادن است.» هشدار های Ù¾ÛŒ در Ù¾ÛŒ به دفتر مرکزی گسیل Ù…ÛŒ شد. بریا در 21 ژوئن، گزارش گولیکف (رئیس رکن 2 نظامی) مبنی بر استقرار 170 لشکرآلمان در مرز غربی اتحاد شوروی را محکوم کرد Ùˆ در یادداشتی برای استالین رئیس رکن2 را دروغگو نامید Ùˆ به رهبری بار دیگر اقتدا کرد: «Ú˜ÙˆØ²Ù ویساریانویچ، من Ùˆ افرادم این پیشگویی خردمندانه شما را خوب بخاطر داریم Ú©Ù‡ هیتلر در 1941 به ما حمله نخواهد کرد»ØŒ اما هیتلر پس از شکست مذاکرات در 25 نوامبر 1940 Ú©Ù‡ شوروی خواهان خروج آلمان از فنلاند، امضای قرار داد دوجانبه بین بلغارستان Ùˆ شوروی، Ùˆ اختصاص یک مرکز نظامی برای نیروی دریایی Ùˆ زمینی شوروی در نزدیکی آبراه های بسفر Ùˆ داردانل شده بود، تصمیم نهایی خود را گرفته بود Ùˆ آن را چند ماه بعد به مورد اجرا گذاشت.

بازخوانی این نکات از جهت درک Ùˆ پرداختن بیش از حد به «Ú©Ø§Ø±ÛŒØ³Ù…ا» در تحلیل اطلاعات Ùˆ انتقادات سودمند است.

 

ارزیابی پروژه

 

به هر روی، پس از تصویب پروژه حمله به شوروی، ستاد فرماندهی نازی، شروع به ارزیابی کلیه مواردی که می توانست مانعی بر سر راه پیشرفت آنها بشود پرداخت. از جمله ازدحام جمعیت شهرها و کشورهایی که به اسارت گرفته می شوند، و یا تغذیه این شهروندان، و محاسبه روی آلترا ناسیونالیست های محلی که به دنبال هویت ملی خود، و اخراج خارجی ها، از جمله یهودیان، بودند. یکی از تصمیمات دهشتناک این بود که با عدم توزیع آذوغه نه تنها روحیه شهروندان را پایین بیاورند، بلکه از گرسنگی بعنوان عاملی بازدارنده استفاده شود. نفرت اشغالگران و همدستان محلی نازی ها، از کمونیستها و بولشویکهای یهودی (جهت یادآوری تعدادی از رهبران انقلاب اکتبر شوروی، یهودی بودند) تا به آن حد بود که مرگ و میر این شهروندان بر اثر گرسنگی، قابل پذیرش بود. بنا به اسناد، در این ارزیابی اولیه (پیش از شروع عملیات بارباروسا)، تخمین زده شده بود که حدود 30 میلیون شهروند از بیماری و گرسنگی کشته شوند.

روز موعود Ú©Ù‡ رسید، ارتش آلمان نازی مسافت طولانی تا به سواحل رودخانه ولگا را به سرعت Ø·ÛŒ کرد (گویی Ú©Ù‡ دشمنی در کار نیست). هیتلر Ùˆ ژنرالهای ستاد فرماندهی غرق در شادی Ùˆ افتخار شده بودند. باور به هیتلر بیشتر Ù…ÛŒ شد. خود هیتلر آنچنان به خودباوری رسیده بود Ú©Ù‡ برخی از ژنرالها را به هراس انداخته بود. این پیشرفت ادامه داشت تا آلمانی ها در پشت دیوار های استالینگراد متوقف شدند. پروژه اینگونه برنامه ریزی Ùˆ طراحی شده بود Ú©Ù‡ پیش از شروع زمستان به پایان برسد. واقعیت این بود Ú©Ù‡ اهداف اولیه (رسیدن به سواحل ولگا، Ùˆ تسخیر مینسک – پایتخت بلاروس)ØŒ همگی انجام شده بود، اما هیتلر برخلاف توصیه های ژنرالهایش، تصمیم به فتح استالینگراد Ùˆ پیشرفت گرفت. پس از 70 سال از آن واقعه، بسیاری از محققین، Ùˆ تاریخ شناسان، در یک بحث آکادمیک Ù…ÛŒ پرسند، اروپای امروز در Ú†Ù‡ موقعیتی قرار داشت، اگر هیتلر آنروز به شوروی حمله نمی کرد Ùˆ یا به تسخیر بلاروس قانع Ù…ÛŒ شد.

زمستان سردی بود. درجه حرارت تا به آن حد پایین آمده بود که دست و پای سربازان یخ می زد. هیتلر که به موفقیت پروژه باور داشت، و به درستی فکر می کرد که به بلاروس خواهد رسید، در ارزیابی خود به البسه و لجستیک نیروهای در حال پیشرفت، در فصل سرما و برف و یخبندان نیاندیشیده بود.

روحیه سربازان به پایین ترین حد رسید. جاده های Ú¯Ù„ÛŒ مانعی شده بودند برای پیشرفت سریع. جنگ کلاسیک در استالینگراد به جنگ شهری، Ùˆ خیابان به خیابان کشید. در زمانبندی «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ محاسبه» شده بود. در حالیکه هیتلر خودخواهانه به سربازان آلمانی Ù…ÛŒ گفت Ú©Ù‡ سرباز یعنی فدایی برای وطنش. هیتلر بالاخره مجبور شد تا نزدیک به دوسوم قوای خود را در شوروی متمرکز کند. کوتاه سخن اینکه، ارتش شوروی از پشت وارد صحنه شده Ùˆ لشگر نازی Ú©Ù‡ در استالینگراد درگیر جنگ تن به تن بود را محاصره کردند. در این پروژه اگر به ارقام نجومی کشته شدن شهروندان غیر نظامی نپردازیم، فقط 90 هزار سرباز آلمانی به اسارت گرفته شدند.

 

پارامتر های مخفی

 

واقعیت این است که اگر سرمای سخت زمستان پاپیچ آلمان نازی نمی شد، احتمال سقوط استالینگراد بیشتر می شد. اما چنین نشد. پارامتر سرما (در بخش پیشین به پارامتر وزش باد در انداختن سیب اشاره شد)، بی توجهی استالین به هشدارهای پیاپی، و ورود آمریکا به صحنه عملیات (در اروپای غربی)، باعث شد تا پروژه ای را که تمامیت ستاد فرماندهی بر آن مهر تأیید زده بودند، سربازان آلمانی با جان و دل در بدترین شرایط برای موفقیتش می جنگیدند، و بهترین افسران و ژنرال ها این پروژه را مدیریت می کردند، با شکستی فاحش روبرو شود.

ستاد تبلیغات آلمان، در تمام طول این پروژه، حتی در دورانی که سپاه آلمان در استالینگراد محاصره شده بود، از حمایت بیدریغ مردم از هیتلر، از پیروزی های پی در پی در جبهه شوروی، و... گزارش های کاذب مخابره می کردند.

تا حدودی ستاد تبلیغات درست می گفت چرا که هنوز هیتلر کاریسمای خود را در میان مردم آلمان کاملا از دست نداده بود. هنوز در بخشهایی از جبهه شوروی پیروزی هایی به دست می آمد (هنوز سپاه آلمان تسلیم نشده بود)، اما ستاد فرماندهی می دانست که پروژه به آخرین نفس های خود رسیده است.

این شکست بخاطر این نبود که مدیران پروژه زیر و بم را محاسبه نکرده بودند. همانطور که گفته شد، آنها حتی تعداد شهروندانی که باید بر اثر گرسنگی کشته شوند را هم محاسبه کرده بودند. اما به این نکته توجه نداشتند که شوروی مانند فرانسه در دو قدمی آلمان نیست، و در نتیجه هم به لحاظ آب و هوا متفاوت است، هم به لحاظ لجستیکی دردسر آفرین. اگر پاریس سقوط می کرد تمام فرانسه سقوط می کرد، اما لزوما رسیدن به سواحل ولگا و تسخیر مینسک (پایتخت بلاروس)، سرباز گیری در قفقازستان، و گرجستان و تاشکند و مغولستان و... را متوقف نمی کرد. هماهنگی بین آلمان و ژاپن وجود نداشت. اگر ژاپن به مرزهای شرقی شوروی حمله می کرد، نیمی از توانمندی نظامی شوروی خرج آن جبهه می شد. اما هیتلر پیش از ورود به پروژه، از ژاپن نخواست که در این پروژه نقش آفرینی کند.

ارتس سرخ با نیروگیری از مناطق مختلف اتحاد شوروی، توانسته بود بر فشارهای لجستیکی آلمان بیفزاید. اشتباه محاسبه هیتلر در عدم شناخت از موقعیت جغرافیایی شوروی، درک صحیح نداشتن از لجاجت ارتش سرخ، و البته کمک رسانی بریتانیا از طرق ایران، هندوستان و افغانستان به ارتش سرخ، پارامترهای دیگر بودند.

 

کاریسما، و جنگ ایران-عراق

 

کمتر کسی است Ú©Ù‡ با این زاویه دید خمینی در باره جنگ آشنا نباشد - «Ø¬Ù†Ú¯ موهبت الهی» است.

کاریسما، خودستایی Ùˆ باور به خود ِ هیتلر تا به آنجا پیش رفت Ú©Ù‡ در میان سربازان خط مقدم جبهه، انبوهی از نوجوانان دیده Ù…ÛŒ شدند. گویی تاریخ در ایران تکرار Ù…ÛŒ شد. در 9 آبان 61 خمینی فتوا Ù…ÛŒ دهد «ØªØ§ موقعی Ú©Ù‡ جبهه ها نیاز به نیرو دارد رفتن به جبهه واجب است Ùˆ اجازه والدین شرط نیست» (رورنامه ج.ا). در آنزمان شایع شده بود Ú©Ù‡ کودکان Ùˆ نوجوانان مستقیما از مدرسه به جبهه برده Ù…ÛŒ شوند. آنچه Ú©Ù‡ واقعیت دارد نقش آفرینی نوجوانان (Ùˆ کودکان) در جبهه بود. تاریخ بارها شاهد بوده Ú©Ù‡ کورهء جنگ های فرسایشی از هیزم بدن شهروندان گرم شده است، تا رهبران «Ú©Ø§Ø±ÛŒØ³Ù…اتیک» مذهبی Ùˆ «Ø¢Ù„ترا ملی» را خوش آید.

کاریسمای خمینی اما یک شبه بوجود نیامد. از 15 خرداد 1342 Ø´Ú©Ù„ گرفت. موضعگیری های ÙˆÛŒ در قبال شاه، اسرائیل، کاپیتولاسیون، Ùˆ.... تا برسد به نشستن ÙˆÛŒ در زیر درخت سیب، Ùˆ بعد از انقلاب، او را «Ø§Ù…ام» خواندن، او را در «Ù…اه» دیدن، او را «Ù¾Ø¯Ø±» خواندن، به دیدار او پیش از Ùˆ پس از انقلاب رفتن، از او جواز تأیید درخواست کردن، Ùˆ... همه Ùˆ همه ÛŒ اینها، کاریسمای کاذبی از او در اذهان بوجود آورد، تا به آنجا Ú©Ù‡ همهء گوش ها کر شده Ùˆ همهء چشم ها کور Ùˆ همهء اذهان بسته شد. تا آنجا Ú©Ù‡ کسی به مرتجع بودن Ùˆ جنایت پیشگی او Ù¾ÛŒ نبرد، Ùˆ اگر برد، زبان در قفا نگاه داشت Ùˆ ساکت ماند. کسی سخنان او را به درستی تحلیل نکرد، آن بخشهایی Ú©Ù‡ به نفع بود پرچم شد، Ùˆ آنچه Ú©Ù‡ اصولی Ùˆ اشتباه بود، به زیر فرش جارو شد. آنقدر سکوت شد، Ùˆ آنقدر به این کاریسما دمیده شد، Ú©Ù‡ در خرداد 1360ØŒ نه از تاک نشان ماند Ùˆ نه از تاک نشان. دیگر دیر شده بود Ú©Ù‡ اذهان فرهیخته شوند، Ú©Ù‡ «Ø§Ù…ت همیشه در صحنه» از کور ذهنی خارج شود. این کور ذهنی را خیلی ها تقویت Ùˆ تولید کردند. خیلی ها. Ùˆ Ú†Ù‡ بهای سنگینی پرداخته شد.

 

 Ø¨Ø®Ø´ÛŒ از سازمان چریکهای فدائی خلق، Ùˆ قلیلی از روشنفکران Ùˆ متفکرین Ùˆ فعالین سیاسی از همان روزهای اول، Ú©Ù‡ محو این «Ø±Ù‡Ø¨Ø± کاریسماتیک» نشده بودند، هشدار دادند، اما کسی به آن توجه نکرد. خمینی آنها را نیم درصدی خواند، Ùˆ همه به انتقادات Ùˆ هشدارهای آنها خرده گرفتند Ùˆ آنها را سرزنش کردند. Ùˆ هنگامی Ú©Ù‡ شورش علیه جنایات خمینی همه گیر شد، Ùˆ شعار دقیق «Ù…رگ بر خمینی» در مهر 60 به صحنه آورده شد، دیگر کارکرد لازم در تهییج Ùˆ برانگیختن همگان را نداشت. موتور Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ Ú©Ù‡ در 57 روشن شده بود Ùˆ Ù…ÛŒ بایست موتور بزرگتر را به راه بیندازد، از انرژی افتاده بود. موتور بزرگ سال 60 در همان استارت اول ضربه دید، چرا Ú©Ù‡ در طول 3 سال پیش از خرداد 60ØŒ آنقدر کار فرهنگی برای انحراف اذهان Ùˆ تحمیق افکار انجام شده بود، آنقدر به خمینی «Ù¾Ø¯Ø±» گفته شده بود، از فتاوی او حمایت شده بود، آنقدر به او بت Ø´Ú©Ù† گفته شده بود Ú©Ù‡ جنگ ایران-عراق Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانست عمری کوتاه داشته باشد، عمری 8 ساله یافت. کاریسمای خمینی یک شبه بوجود نیامد.

«Ø¬Ø§Ù… زهر»ÛŒ Ú©Ù‡ خمینی، با پذیرفتن قطعنامه 598ØŒ خورد، در اصل نقطه پایانی بر «Ú©Ø§Ø±ÛŒØ³Ù…ا»ÛŒ خمینی بود، Ùˆ او بر سر قبر کاریسمایش چنین سوگواری کرد «Ø®ÙˆØ´Ø§ به حال شما ملت! خوشا به حال شما زنان Ùˆ مردان!.... Ùˆ بدا به حال من Ú©Ù‡ هنوز مانده ام Ùˆ جام زهر Ùˆ قبول قطعنامه را سر کشیده ام، Ùˆ در برابر عظمت Ùˆ فداکاری این ملت بزرگ احساس شرمساری Ù…ÛŒ کنم...» او منتقدین جنگ ویرانگر را چنین نفرین کرد «Ø¨Ø¯Ø§ به حال آنهایی Ú©Ù‡ از کنار این معرکهء بزرگ جنگ Ùˆ شهادت Ùˆ امتحان عظیم الهی تا به حال ساکت Ùˆ بی تفاوت Ùˆ یا انتقاد کننده Ùˆ پرخاشگر گذشتند!» («ØµØ­ÛŒÙÙ‡ امام» ج21ØŒ ص93).

 

هیتلر با گلوله ای خود را از خشم «Ù…لت» خلاص کرد، خمینی اما «Ø¬Ø§Ù… زهر» نوشید، Ùˆ مُرد. هم هیتلر Ùˆ هم خمینی با کاریسمای مسحورکننده خود، میلیون ها نفر را به کوره جنگ ریختند. اما نه هیتلر Ùˆ نه خمینی نتوانستند به اهداف جنگ طلبانه خود برسند. هم هیتلر Ùˆ هم خمینی با «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ محاسبه» از آنچه عینیت دارد، Ùˆ باور به آنچه فقط در ذهن آنها عینیت یافته، اما واقعیت ندارد، صفحات سیاهی از تاریخ را به خود اختصاص دادند.

خمینی کشتار «Ø¬Ù†Ú¯» 8 ساله را با کشتار تابستان 67 به نقطه اوج خود رساند.

خمینی برای انحراف اذهان، Ùˆ البته در راستای توسعه نفوذ جمهوری اسلامی در خاورمیانه، در آخرین روزهای بحبوحه کشتار 67ØŒ دمی تازه به خط صدور بحران Ùˆ «Ø¬Ù†Ú¯ØŒ موهبت الهی»ØŒ چنین Ù…ÛŒ دمد «Ø¨Ø§ÛŒØ¯ مردم دست به دست هم بدهند Ùˆ عرفات را از جمع خودشان خارج کنند، تا خودشان بتوانند کاری را انجام بدهند Ùˆ تا آن وقتی Ú©Ù‡ یک نفر یهودی در آنجا هست باید بایستند Ùˆ کار را تمام کنند همانطور Ú©Ù‡ ما کردیم...» («ØµØ­ÛŒÙÙ‡ امام» ج21ØŒ ص192).

پیش از این به ستاد تبلیغات هیتلر اشاره ای داشتیم Ú©Ù‡ چگونه در اوج شکست در روسیه (شوروی)ØŒ از پیروزی دم Ù…ÛŒ زد، Ùˆ با دروغ Ùˆ جّو سازی، مردم خسته از جنگ را به جلو هُل Ù…ÛŒ داد. جمهوری اسلامی Ú©Ù‡ تا چندی پیش، برای پیشبرد اهداف جنگی، از اسرائیل اسلحه Ù…ÛŒ گرفت، Ùˆ با آمریکا کیک Ù…ÛŒ خورد Ùˆ کلت Ù…ÛŒ گرفت، پس از جام زهر خوردن، پرچم ضد صهیونیستی را دوباره علم Ù…ÛŒ کند، Ùˆ دوباره به تحمیق Ù…ÛŒ پردازد. «ÙØ§Ø´ÛŒØ³Øª ها تنازع بقاء Ùˆ انتخاب اصلح را، توجیه تئوریک غارتگریها Ùˆ کشتارها Ùˆ سلطه جویی هایشان کرده اند Ùˆ Ù…ÛŒ کنند» (تبیین، ج4ØŒ ص45).

 

فروغ جاویدان

 

«ÛŒÚ©ÛŒ از دلایل اصلی شکست بسیاری از احزاب از مشروطه به اینطرف عدم درک خصوصیات ویژه یعنی همان شرایط Ùˆ مراحل درون جوش خاص جامعه Ù…ÛŒ باشد» (تبیین، ج4ØŒ ص47).

با احترام به جانباختگان سلحشوری که در عملیات فروغ جاویدان جان خود را فدای ایران کردند، به بازنگری بخشی از این پروژه می پردازم. در اینجا پیشنهاد می کنم که علاقمندان به دو جلد کتابی که در دهمین سالگرد عملیات فروغ جاویدان منتشر شده (1377) مراجعه کنند تا با بخشی از واقعیات و فدا و ایثار آن افسران آشنا شوند.

 

بنا به شنیده هایم، این پروژه قرار نبود در تابستان 67 عملیاتی شود. بلکه پس از پیروزی درخشانی Ú©Ù‡ در عملیات چلچراغ (مهران) به دست آمده بود، یکانهای ارتش خود را برای مهر 67 آماده Ù…ÛŒ کردند، Ùˆ برنامه ریزی پروژه برای آن ماه زمانبندی Ù…ÛŒ شد. پس از پذیرش قطعنامه 598ØŒ Ùˆ نوشیدن جام زهر، Ùˆ اطمینان از بسته شدن مرز ها بین عراق Ùˆ ایران، ارتش آزادیبخش ملی بر سر دو راهی قرار گرفت - تعویق عملیات نظامی تا فرصتی دیگر Ùˆ پذیرفتن این گمانه زنی Ú©Ù‡ عملیات نظامی این ارتش وابسته به جنگ ایران-عراق بوده است؛ Ùˆ یا وارد شدن به عملیاتی «Ø¹Ø§Ø´ÙˆØ±Ø§Ú¯ÙˆÙ†Ù‡».

 

آقای رجوی در اول مرداد 1367، پروژه پیش روی را چنین بررسی می کند:

«ØªØµÙ…یم گرفتن برای چنین عملیاتی، البته کار سهل Ùˆ ساده یی نبود. زیرا Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ باید تمام دار Ùˆ ندار را در طبق اخلاص نهاد Ùˆ به خلق قهرمان ایران تقدیم کرد.» او ادامه Ù…ÛŒ دهد «ÙÙ‚Ø· یک جمله Ù…ÛŒ گویم Ùˆ در Ù…ÛŒ گذرم. نه خطاب به شما، خطاب به خدا، Ùˆ خطاب به خلق Ùˆ تاریخ، Ú©Ù‡ بارخدایا، شاهد باش، شاهد باش Ú©Ù‡ تمامی سرمایه مان را Ú©Ù‡ محصول ربع قرن رزم Ùˆ رنج مستمر هست، تقدیم تو Ùˆ خلقت کردیم. انک انت السمیع العلیم».

در همین چند جمله، داستانی طولانی پیرامون مدیریت پروژه نهفته است. در این جملات مشخص است Ú©Ù‡ آقای رجوی خود «Ø§Ø­ØªÙ…ال» پیروزی را پایین Ù…ÛŒ دانست، اما بنا به امر به وظیفه اقدام به چنین عملیاتی Ù…ÛŒ کند.

 

در شهریور 1381ØŒ Ø·ÛŒ سلسله نوشتاری «Ù…جاهدین امر به وظیفه، امر به نتیجه بخش 1-8»  به بخشی از این مقوله پرداخته ام، Ùˆ از آن نکات Ù…ÛŒ گذرم Ùˆ فقط از زاویه Ùˆ مبحث «Ù…دیریت پروزه» Ùˆ «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ محاسبه» به آن Ù…ÛŒ پردازم.

 

مدیریت پروژه روی پارامترهای «Ø§ÛŒØ¯Ø¦ÙˆÙ„وژیک» Ùˆ حرکت «Ø¹Ø§Ø´ÙˆØ±Ø§Ú¯ÙˆÙ†Ù‡» نمی تواند برنامه ریزی کند. دلیل آنهم مشخص است. یک کار Ùˆ پروژه «Ù…ادی» تنها با ابزار Ùˆ پارامتر های «Ù…ادی» قابل ارزشیابی Ùˆ برنامه ریزی هستند. حرکت «Ø¹Ø§Ø´ÙˆØ±Ø§Ú¯ÙˆÙ†Ù‡» یک پارامتر «Ø°Ù‡Ù†ÛŒ» Ùˆ نه «Ú©Ù…Ù‘ÛŒ» است. ساده تر اینکه، زیبایی آسمان در زمستان، از سرد بودن اتاق نمی کاهد، هرچند اگر آسمان در زمستان از هر آسمانی در تابستان زیباتر باشد. زیبایی نمی تواند سردی اتاق (مقوله کمّی) را پاسخگو بشود.

بنابراین، باید پروژه «Ø¹Ù…لیات فروغ جاویدان» را تنها از زاویه «Ù…ادی» بررسی کرد، Ùˆ به بررسی اشتباه محاسبه در «Ù…دیریت پروژه» پرداخت، وگرنه Ú†Ù‡ کسی نمی داند Ú©Ù‡ جای آن عزیزان در تاریخ ایران همیشه ثبت است، Ùˆ احترام آنها همیشه در قلب جاری است. در شهریور 1370ØŒ به همین مناسبت، خانم مریم رجوی Ù…ÛŒ گویند «Ø§Ø² نظر عقیدتی فروغ جاویدان بزرگترین Ùˆ عالیترین نمود فدا Ùˆ صداقت مجاهدین در تک تک کلمات حقه شان بود».

 

این پروژه، بنا به شنیده هایم، در عرض 5 روز برنامه ریزی شد. به نظر من، مدیران پروژه خیلی بیشتر از 5 روز روی پروژه کار کرده بودند، Ùˆ این شنیده نمی تواند دقیق باشد. واقعیت این است Ú©Ù‡ عراق Ùˆ رژیم در حال مذاکره بودند، Ùˆ رژیم در حال بررسی قبول «Ø¢ØªØ´ بس» (Ú©Ù‡ بعدا به قطعنامه 598 معروف شد) بود. اگر آتش بس عملی Ù…ÛŒ شد، بدون Ø´Ú©ØŒ یکی از بازتاب های آن، بسته شدن مرز ها، پایان یافتن عملیات نظامی، Ùˆ البته قفل شدن ارتش آزادیبخش درداخل مرز های عراق بود.
از آنجاییکه عملیات می بایست در حداکثر سرعت به نتیجه برسد، تصمیم بر این گرفته شده بود که سلاح سنگین نبرند، از بردن توپهای 130، و دیگر سلاح های سنگین و ادوات زرهی که در اختیار داشتند، تا حد امکان خودداری شد، چرا که باید با سرعت از شهری به شهر دیگری می رسیدند. همچنین تصمیم گرفته شده بود که پس از تسخیر هر شهر، برای حفاظت از پشت جبهه، امنیت و انتظامات شهر، برای جلوگیری از هرج و مرج، و ... تعداد قلیلی (شاید 100-150 نفر) از افسران در هر شهر بمانند، و بقیه ارتش خستگی ناپذیر به سوی شهر دیگر بروند. می خواستند که دشمن را تا حد امکان غافلگیر کرده، و تا حد زیاد، شهرها را از عوامل نظامی رژیم پاکسازی کنند. مسیر پاتاق و کرند، و حتی اسلام آباد تا حدود زیادی بنا به این طرح طی شد. بنا به گزارشات رژیم، ارتش آزادیبخش به 30 کیلومتری کرمانشاه رسیده بود.

در اینجا چند نکته شایان توجه است که توجه به آنها پیش از شروع عملیات ضروری می بود. از جمله:

• رژیم هر چند جانی Ùˆ مرتجع، اما تجربه جنگی 8 ساله داشت.
• خمینی هنوز زنده بود Ùˆ برای خیلی از عاملین Ùˆ پرسنل نظامی Ùˆ غیر نظامی اما وابسته، هنوز «Ø§Ù…ام» بود، Ùˆ فتوای ÙˆÛŒ قابل اغماز نبود.
• فراتر اینکه رژیم از شعار هشدار دهنده «Ø§Ù…روز مهران، فردا تهران» تحلیل Ùˆ درک کامل داشت.
• در جبهه جنوب، وضع رژیم وخیم شده بود. رژیم به لحاظ نظامی، احساس خطر Ù…ÛŒ کرد، Ùˆ خود را برای عملیاتی سرنوشت ساز آماده Ù…ÛŒ کرد.

 Ø¨Ù‡ هر روی، گیجی دشمن، سرعت حرکت ارتش آزادیبخش با سلاح های سبک Ùˆ نیمه سنگین (ولی حداقل) باعث شد Ú©Ù‡ این ارتش آزادیبخش نسبتا Ú©ÙˆÚ†Ú©ØŒ از اسلام آباد هم بگذرد. آنهایی Ú©Ù‡ با الفبای استراتژی Ùˆ طرح های برنامه ریزی شده در اتاقهای جنگ آشنا هستند، Ù…ÛŒ دانند Ú©Ù‡ آنچه در فروغ انجام شد، یک عملیات بر مبنای طرح های پیچیده Ùˆ «Ù…حاسبه» شده نظامی نبود. فشردگی بین ستون ها، نبود هماهنگی بین یکانهای از هم دور افتاده (عدم دینامیزم Ùˆ بنا به خطی Ú©Ù‡ از روز اول اعلام شده بود عمل کردن) ووو، این عملیات پرمخاطره نظامی را از هویت «Ø¹Ù…لیات کلاسیک» نظامی خارج کرده بود، Ùˆ بیشتر به «Ù‡Ø±Ú†Ù‡ بادا باد، اما جانم فدای ایران» تبدیل کرده بود.

آقای منوچهر هزارخانی در همین رابطه Ù…ÛŒ نویسند (معنای سیاسی فروغ جاویدان – شورا، شماره 43 Ùˆ 44 مرداد Ùˆ شهریور 67) «Ø§Ø¬Ø±Ø§ÛŒ عملیات Ù…ÛŒ بایست تابع الزامهای سیاسی باشد، نه تایع ملاحظات نظامی... این عملیات، از آنجاییکه "عملیات نظامی" به معنای فنی کلمه نبود، دیگر نمی توانست مثل عملیات گذشته ارتش آزادیبخش هدف "نظامی" داشته باشد... هدف این عملیات فقط Ù…ÛŒ توانست هدف نهایی ارتش آزادیبخش، یعنی سرنگون کردن رژیم باشد، Ú†Ù‡ به پیروزی برسد Ùˆ Ú†Ù‡ نرسد...»

این گفته آقای هزارخانی حاکی از وجود چند نکته است.

• اگر عملیات نمی توانست هدف نظامی داشته باشد، چگونه Ù…ÛŒ توانست هدف نهایی ارتش – سرنگونی - را تحقق ببخشد؟
• اگر پیروز شدن یا نشدن یک نتیجه، تولید Ùˆ بازده داشته باشد، ورود به پروژه نمی تواند آن باشد Ú©Ù‡ در آغاز پروژه بیان شده است.

بار دیگر لازم است Ú©Ù‡ یک نکته اساسی را تکرار کنم. منظور من در این نوشتار «Ù…Ú† گیری» Ùˆ یا «Ú¯Ø§Ù» پیدا کردن نیست. هدف، تعریف Ùˆ نحوه برنامه ریزی پروژه Ùˆ به حداقل رساندن اشتباه در محاسبات آتی است.

بنابراین، ایشان درست Ù…ÛŒ گویند Ú©Ù‡ هدف نظامی نبوده، بلکه سیاسی بوده است. هدف سیاسی هم نمی تواند هیچ معنایی داشته باشد بجز اینکه، مدیر پروژه Ù…ÛŒ دانست Ú©Ù‡ عملیات دومی (فروغ 2) در کار نخواهد بود، نه آنروز، نه ماه بعد، Ùˆ نه هرگز. اگر این فرض درست باشد، دوباره به مبحث «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡ پروژه» باز Ù…ÛŒ گردیم. تا Ú†Ù‡ حد، Ù…ÛŒ توان برای یک پروژه «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» کرد؟
به کرند بازگردیم. پیش از این نوشتم Ú©Ù‡ مدیریت هر پروژه، نه تنها برای حرکت به جلو «Ø²Ù…انبندی» دارد، بلکه برای حرکت به عقب هم باید برنامه ریزی داشته باشد. متاسفانه چنین نبود. قرار این رفقا بر این نبود Ú©Ù‡ بازگردند. قرار بر این بود Ú©Ù‡ بروند، «ØªØ§ آتش برافروزند» – یا مرگ یا آزادی.
اما، Ù…ÛŒ دانیم Ú©Ù‡ واقعیت امر چیز دیگری را بر آنها دیکته کرد. سختی در صحنه، این واقعیت را برجسته کرد Ú©Ù‡ «Ù†ÛŒØª خوب» داشتن، لزوما «Ø¯Ø³ØªØ§ÙˆØ±Ø¯ خوب» نخواهد داشت.

 

 Ø¯Ø´Ù…Ù† با سرعتی چند روزه نیروی خود را Ú©Ù‡ قرار بود به جنوب (جهت ادامه جنگ با عراق) گسیل کند، به غرب گسیل کرد (نقشه عملیات بالا). تیپ 12 قائم Ùˆ 32 انصار Ùˆ لشگر بدر پارامترهایی بودند Ú©Ù‡ «Ù…حاسبه پروژه» را با مانع روبرو کردند. چنین محاسبه شده بود Ú©Ù‡ ارتش Ùˆ سپاه سرشان به جبهه جنوب گرم است، Ùˆ تا کرمانشاه ارتشی بر سر راه رزمندگان وجود ندارد Ú©Ù‡ بخواهد سرعت گیر شده Ùˆ از رسیدن سریع آنها به کرمانشاه جلوگیری کند.

به بخشی از نقل قول محسن رضایی در این باره توجه کنیم:

«Ú†ÙˆÙ† احساس کردیم Ú©Ù‡ مسئله اساسی است Ùˆ از طرفی نگران خرمشهر هم بودیم، چون احتمال داشت این نوعی عملیات فریب باشد Ùˆ هدف اصلی ارتش عراق استان خوزستان Ùˆ خرمشهر است، لذا برادر رحیم صفوی را در جنوب گذاشتیم Ùˆ همراه با برادر محمد کوثری فرمانده لشکر 27 حضرت رسول (ص) Ùˆ برادر علی فضلی، فرمانده لشکر 10 سید الشهدا با بالگرد شنوک خود را از دزفول به اسلام آباد رساندیم Ùˆ متوجه شدیم Ú©Ù‡ منافقین اسلام آباد را هم پشت سر گذاشته‌اند Ùˆ در 30 کیلومتری کرمانشاه Ùˆ در پشت ارتفاعات چهارزبر هستند.
در واقع اگر منافقین از آنجا عبور Ù…ÛŒ‌کردند کرمانشاه حتما سقوط Ù…ÛŒ‌کرد Ùˆ تصرف کرمانشاه وضعیت غیر قابل کنترلی را به وجود Ù…ÛŒ‌آورد چرا Ú©Ù‡ در آنجا علاوه بر چند پادگان نظامی با امکانات کامل انبارهای مهمات زیادی قرار داشت.
از جمله عنایات خداوند این بود Ú©Ù‡ تیپ 12 قائم (عج) از استان سمنان Ú©Ù‡ به آنها دستور داده بودند به سمت خرمشهر بروند درست در پایان همین ارتفاعات چار زبر مستقر بودند Ùˆ به طور تصادفی با منافقین رو به رو Ùˆ موجب توقف اولیه منافقین در آنجا Ù…ÛŒ‌شود بلافاصله تیپ 32 انصار Ú©Ù‡ به منطقه درگیری نزدیک بود وارد عملیات شد Ùˆ حتی واحدهایی از مجاهدین عراقی لشکر بدر Ú©Ù‡ پشت ارتفاعات چهار زیر پادگان استقراری داشتند، با منافقین درگیر شدند.» (جام جم، 14 مرداد 1391 - http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100819037019 )

 

سرعت پیشرفت بسیار کم شده بود. رزمندگان به علت ناتوانی زرهی، نمی توانستند دشمن را پس زده و به کرمانشاه برسند. از زمین و هوا مورد حمله قرار گرفته بودند. شنیده ام که اگر به کرمانشاه می رسیدند، پشتیبانانی که در پایگاه شکاری همدان داشتند، به یاری آنها می آمدند، اما نمی توانستند در چارزبر روی این پارامتر حساب کنند.
مدیریت پروژه چاره ای نداشت مگر اینکه یا به این عملیات «Ø¹Ø§Ø´ÙˆØ±Ø§Ú¯ÙˆÙ†Ù‡» ادامه بدهد، Ùˆ یا اینکه با سرعت به پشت مرزها عقب نشینی کند. به نظر من، رهبران با شجاعتی انقلابی، راهکار دوم را انتخاب کردند. اما هنگام بازگشت، دشمن جری تر شده بود، سازمانیافته تر شده بود، از گیجی درآمده بود، Ùˆ متوجه شده بود Ú©Ù‡ بود Ùˆ نبود کلیت نظام به این عملیات بستگی دارد، Ùˆ با پیروزی در این عملیات Ù…ÛŒ تواند بی آبرویی منجر از پذیرش 598 را بگونه ای جبران کند. بنابراین، از هوا Ùˆ زمین بر سر رزمندگان ارتش آزادیبخش Ùˆ شهروندان غیر نظامی گلوله Ùˆ بمب ریختند. برخی از رزمندگان ارتش آزادیبخش، با وجود اینکه دستور بازگشت ابلاغ شده بود، اما به علت دریافت نکردن مستقیم این ابلاغیه، از بازگشت خودداری کردند.

 

پیشتر نوشتم که پیروزی هر گام، مشروط به موفقیت گامهای پیش از آن است. در برنامه ریزی پروژه، بسیاری از پارامتر ها تنها زمانی بکار گرفته می شوند که در مرحله مشخص آماده بهره گیری باشد.
بنا به گزارشات رژیم و تأیید مجاهدین بخشی از پروژه پس از فتح تهران، دستگیری خمینی و ورود به عملیاتی بود که در (نمودار 2) آمده است.

 

 

نمودار2

 

برای عملی کردن طرح (نمودار 2 – فتح تهران) چند نکته حائز اهمیت است. این مراکز چگونه، با دادن Ú†Ù‡ هزینه، Ùˆ در کدام فاز از ورود به تهران باید عملی شود. Ù…ÛŒ دانیم Ú©Ù‡ مسئولیت این سری عملیات به تیپ ویژه ای ابلاغ شده بود. حال اگر مسئولین این تیپ در مسیر راه جان Ù…ÛŒ باختند، خمینی را Ú†Ù‡ کسی Ù…ÛŒ بایست دستگیر کند. شاید فرض بر این گذاشته شود Ú©Ù‡ «Ù†ÛŒØ±ÙˆÙ‡Ø§ÛŒ مردمی» خود خمینی را به زیر خواهند کشید (احتمال بوقوع پیوستن این فرض چند درصد محاسبه Ù…ÛŒ شود). Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ شد اگر چنین نمی شد؟ یکسال بعد از عملیات فروغ، مرگ خمینی را شاهد بودیم، Ùˆ دیدیم Ú©Ù‡ جمعیتی قابل توجه در این مراسم شرکت کردند. حال با توجه به این نکته، فرض بگیریم در هنگام ورود ارتش آزادیبخش به تهران، بخشی از این جمعیت برای دفاع از خمینی، مسلحانه ایستادگی Ù…ÛŒ کردند (همانطور Ú©Ù‡ در اسلام آباد برخی از مدیران ادارات وابسته – استاندار Ùˆ ... به مصاف با مبارزین برخاستند Ùˆ سرعت پیشرفت را کُند کردند) Ùˆ «Ø¬Ù†Ú¯ داخلی» کلید Ù…ÛŒ خورد. در چنین حالت مفروضی، درگیری مسلحانه بین دو بخش از شهروندان غیر نظامی (Ùˆ نه مبارزین Ùˆ پاسداران) رخ Ù…ÛŒ داد، در چنین سناریویی ØŒ Ú†Ù‡ کسی خمینی را دستگیر Ù…ÛŒ کرد. لازم به تأکید است Ú©Ù‡ نکته در اینجا از دماغ کسی خون نیاید، Ùˆ خلاصه چگونگی Ùˆ مکانیزم کار نیست، بلکه، تأکید بر ریز شدن روی پارامترها، زمانبندی ها، احتمالات، Ùˆ... پیش از آغاز پروژه است. طبیعتا، صحت تابلو ها، طرح ها، Ùˆ پروژه ها در عمل تعیین Ù…ÛŒ شود، اما با محاسبه واقعی (رئال) Ù…ÛŒ توان از هزینه (جانباختن Ùˆ تلفات در میان مبارزین Ùˆ شهروندان) Ú©Ù… کرد.

 

به هر روی، پیش از رسیدن به تهران، رزمندگان Ù…ÛŒ بایست اول از «Ú©Ø±Ù†Ø¯» Ùˆ اسلام آباد Ùˆ کرمانشاه Ùˆ همدان Ùˆ ... Ù…ÛŒ گذشتند. بنا به گزارشات خود مجاهدین، کرند به تسخیر نیروهای ارتش آزادی در میاید. همیاری مردمی شایان تأمل بود، بخشی از شهروندان درخواست مسلح شدن Ù…ÛŒ کردند. برخی Ù…ÛŒ خواستند همراه مبارزین به سوی مقصد بعدی راه بیفتند (کدام نفوذی بودند Ùˆ کدام شهروند بیزار از رژیم، در آن موقعیت قابل تفکیک نبود). شورای شهری تشکیل شد؛ گروهی از پرسنل ارتش آزادیبخش در شهر ماند، Ùˆ بقیه به راه خود بسوی اسلام آباد ادامه دادند.  در اینجا، مشاهده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ «Ù…دیریت پروژه»ØŒ تسلیح شهروندان، آموزش آنها Ùˆ یارگیری از شهروندان را در برنامه ریزی خود منظور نکرده بود. دلیل آن بر کسی پوشیده نیست. به این موارد در نمودار زیر اشاره شده است.

فراتر اینکه، در هنگام بازگشت، دشمن با حملات Ù¾ÛŒ در Ù¾ÛŒ هوایی، کرند Ùˆ ساکنین غیر نظامی را به «Ø²ÛŒØ± آتش سنگین» گرفته بود، Ùˆ (بنا به گزارشات مجاهدین) رژیم «3 روز متوالی با بمباران پیوستهء نیروی هوایی Ùˆ حمله های هلیکوپترهای توپدار Ùˆ رگبار کاتیوشا به انتقام کشیدن از مردم کرند پرداخت» تا بالاخره «ØªØ§ آخرین ساعات پنجشنبه 6 مرداد Ú©Ù‡ ارتش آزادیبخش رأسا به تخلیه شهر اقدام نمود». نکاتی در باره عملیات فروغ جاویدان در  (نمودار3 – کرند تا اسلام آباد) منظور شده است.

 

نمودار3

 

 

چنانکه در گزارش عملیاتی مشاهده می شود، رزمندگان خلق با دو مشکل اساسی روبرو بودند. اول بمباران بی وقفه شهروندان توسط دشمن. دوم نحوه یارگیری از خلق ستمدیده (حین عملیات) و در نتیجه آموزش نظامی و انتقال انضباط (انقلابی) عملیاتی به کادر نوپا، در مدت زمانی کوتاه (سرعت عملیات در رأس اولویت ها بود).

همانطور که در گزارش فوق مشاهده می شود، افسران ارتش آزادی، اسراء را (با یک ببخشید از سوی اسیر) آزاد می کنند (برخی از اسراء به دشمن می پیوندند، و برخی دیگر از اسرای آزاد شده، که می خواستند از صحنه فرار کنند، توسط سپاه مجبور به بازگشت به صحنه شده، و باعث کشتار رزمندگان می شوند). در عین حال، در گزارشات می خوانیم که رزمندگان، پس از 3 روز تصمیم می گیرند که از شهر خارج شوند. ماندگاری آنها در کرند دو مشکل اساسی ایجاد می کرد، اول اینکه می توانست تلفات شهروندان غیر نظامی را بالا ببرد، و دوم اینکه از سرعت یکانهای عملیاتی می کاست. در شروع عملیات هدف رسیدن به چهار زبر و بالاخره کرمانشاه در اسرع وقت بود، حال آنکه در هنگام بازگشت، هدف رسیدن به پشت مرزها بود. در هر دو مورد، وجود شهروندان غیر نظامی سد و مانعی واقعی در پیشبرد دینامیزم عملیات و حرکت شده بود.

 

اشتباه محاسبه

 

با توجه به نکات بالا، اشتباه محاسبه می تواند در زمانبندی حرکت یکانها، و یا در شناخت از درجه حمایت مردمی، و یا شناخت از خشونت و بیرحمی رژیم علیه مردم (شهر)، و یا مجموعه ای از این سه پارامتر و چند پارامتر دیگر مانند گسیل نیروهای رژیم از جبهه جنوب به غرب، دیده شود.

شدت بمباران شاید برای یک مبارز خلق Ú©Ù‡ آمادگی برای «Ø¹Ù…لیات عاشوراگونه» دارد، تهدید ارزیابی نشود، اما برای شهروند غیر نظامی در شهرها، (کرند) با جمعیت نسبتا پایین همچون بلایی بود Ú©Ù‡ بر سرشان نازل Ù…ÛŒ شد.  طبیعتا Ùˆ در صورت رسیدن رزمندگان به کرمانشاه، خشونت رژیم، حدّت Ùˆ شدت بمباران در آن شهر به مراتب شدت Ù…ÛŒ یافت، Ùˆ با توجه به جمعیت بالای آن شهر، تلفات غیرنظامی به مراتب بیشتر از کرند Ù…ÛŒ شد. هرچه رزمندگان به مرز تهران نزدیکتر Ù…ÛŒ شدند این ضریب تلفات غیر نظامیان را باید چندین برابر بیشتر محاسبه کرد. محاسبه در اینجا، فقط بررسی درصد رسیدن از یک شهر به شهر دیگر نیست، محاسبه در اینجا از همان جنس است Ú©Ù‡ افسران ارتش آلمان پیش از حرکت به شوروی انجام دادند (کشتار Ùˆ کشته شدن میلیونی شهروندان غیر نظامی). آیا افسران ارتش آزادی حاضر بودند Ú©Ù‡ مردم بی دفاع کرند زیر بمباران 3 روزه رژیم کشته شوند (همانطور Ú©Ù‡ ارتش آلمان حاضر به قتلعام 30 میلیون شهروند شده بود)ØŸ پاسخ رزمندگان طبیعتا، منفی بود. بی Ø´Ú©ØŒ یکی از دلایل خروج از کرند هم همین بود. نکته دیگر باید در ارتباط با پارامتر «Ø´Ù‡Ø±ÙˆÙ†Ø¯»ØŒ در نظر گرفته شود، Ú©ÙˆÚ† مردم پس از شروع عملیات است. هرچه عملیات در شهر متمرکز تر شود، تعداد Ú©ÙˆÚ† کنندگان بیشتر شده، Ùˆ در نتیجه به پارامتر «Ø²Ù…ان» برای سرنگونی افزوده Ù…ÛŒ شود.

با توجه به این داده ها، پروژه فروغ جاویدان، برخلاف خیلی ها Ú©Ù‡ باور دارند در چهارزبر با شکست روبرو شد، Ùˆ اگر به کرمانشاه Ù…ÛŒ رسیدند، ورق بر Ù…ÛŒ گشت، به نظر من، این پروژه پیش از رسیدن به کرند، در ستاد عملیاتی Ùˆ در اتاق جنگ، شکست خورده بود، چرا Ú©Ù‡ «Ù¾Ø±ÙˆÚ˜Ù‡ نظامی» هدف «Ø³ÛŒØ§Ø³ÛŒ» داشت Ùˆ نه هدف نظامی. بقول آقای هزارخانی این عملیات پیروی «Ø§Ù„زامهای سیاسی» بود Ùˆ بایستی انجام Ù…ÛŒ شد، « Ú†Ù‡ به پیروزی برسد Ùˆ Ú†Ù‡ نرسد ». به همین خاطر Ùˆ از آنجا Ú©Ù‡ هدف غایی نظامی نبود، رزمندگان Ùˆ رهبران ارتش آزادی حاضر به کشتار هم میهنان خود نشدند (نه اسرا را قلع Ùˆ قمع کردند، Ùˆ نه در پشت شهروندان غیر نظامی سنگر گرفتند).  مدیریت پروژه این پارامتر (واقعی Ùˆ بسیار حساس) را در برنامه ریزی خود محسوب نکرده بود. سوالی Ú©Ù‡ به مبحث کنونی Ùˆ سخنان آقای رجوی پیرامون مدل لیبی Ùˆ پرواز ممنوع Ùˆ... بر Ù…ÛŒ گردد این است Ú©Ù‡ با «Ø¨Ø±Ù¾Ø§» دادن جوانان، آیا اینبار این پارامتر را در نظر گرفته، Ùˆ حاضر به پرداخت این هزینه است؟ Ùˆ آیا بر این واقعیت واقف هستند Ú©Ù‡ شروع جنگ آسان است، اما تمام کردن آن است Ú©Ù‡ با مشکل روبرو Ù…ÛŒ شود. فرسایشی شدن جنگ، فقط یک پارامتر است.

 

عملیات چلچراغ (مهران)

 

تأثیرات منفی کمرنگ بودن «Ø§Ù„زامهای نظامی» در عملیات فروغ جاویدان را مرور کردیم. عملیان چلچراغ Ú©Ù‡ پیش از فروغ جاویدان برنامه ریزی شده بود، Ùˆ پیروزمندانه Ùˆ با حداقل تلفات جنگی، به مورد اجرا گذاشته شده بود، دارای دو ویژگی بارز بود، Ú©Ù‡ این دو ویژگی باعث موفقیت چشمگیر آن شد.

اول اینکه برای اجرای عملیات، ارتش آزادیبخش طرح ها، برنامه ریزی ها، Ùˆ محاسبات ریز نظامی انجام داده بود. ارتش Ù…ÛŒ دانست Ú©Ù‡ چگونه وارد صحنه شود، Ú†Ù‡ بکند، Ùˆ با Ú†Ù‡ زمانبندی Ùˆ از Ú†Ù‡ مسیری خارج شود. دیگر اینکه، مهران در چند قدمی مرز بود. ارتباطات آسان تر بود، مدیریت ترابری Ùˆ لجستیک سهل تر بود، Ùˆ حجم «Ù‡Ø¯Ù» به مراتب کوچکتر از «Ù‡Ø¯Ù» عملیات فروغ جاویدان بود (در چلچراغ مهران باید فتح Ù…ÛŒ شد، Ùˆ در فروغ، تهران). همانطور Ú©Ù‡ در بالا به جنگ جهانی دوم اشاره شد، برای ارتش آلمان، تصرف خاک فرانسه Ùˆ بلژیک، در مقایسه با عملیات علیه خاک شوروی بسیار ساده تر بود. نیروهایش تازه نفس تر بودند، دشمن تجربه کافی از توانمندی Ùˆ طراحی های آلمانی ها نداشت، ارتش آلمان نمی خواست در چند جبهه بجنگد، Ùˆ...
نمودار زیر رویدادهای نظامی در مقطع عملیات چلچراغ را ترسیم Ù…ÛŒ کند. در اوائل سال 1367ØŒ رژیم درگیر جبهه جنوب بود Ùˆ در چندین محور از عراق شکست خورده بود، با آمریکا در خلیج فارس، درگیری دریایی داشت. حال اینکه، در مرداد 1367ØŒ Ùˆ پیش از شروع عملیات فروغ جاویدان، نیروهای عراقی Ùˆ نیروهای آمریکا، به قطعنامه 598 پایبند شده Ùˆ خواهان درگیری نبودند.  Ø®Ø§Ø·Ø±Ù‡ گویی محسن رضایی بر این نکته تأکید دارد Ú©Ù‡ رژیم Ù…ÛŒ توانست با دغدغه کمتر نیروی اعزامی به مناطق جنوب را به سوی چهارزبر گسیل کند.

 

 

نمودار4

 

تفاوت اساسی بین دو عملیات چلچراغ Ùˆ فروغ، درک صحیح از پروژه، Ùˆ «Ù…کانیسم» آن است. بنا به گزارشات مجاهدین، در مهران حدود 2 میلیارد غنیمت جنگی در ازای کشته شدن 68 رزمنده، Ùˆ در فروغ حداقل 1304 رزمنده جانباختند، Ùˆ 1100 نفر مجروح شدند. آیا این مقایسه «Ú©Ù…Ù‘ÛŒ» دستاوردهای «Ú©ÛŒÙÛŒ» را به درستی ارزیابی Ù…ÛŒ کند، نکته ای است Ú©Ù‡ جای تعمق دارد، Ùˆ همانطور Ú©Ù‡ در بخش سوم برجسته شد، به این بستگی دارد Ú©Ù‡ با Ú†Ù‡ «Ø²Ø§ÙˆÛŒÙ‡ دید»ÛŒ به مقوله نگاه Ù…ÛŒ نگریم.
همین گزارشات، خبر از انتقامجویی رژیم از شهروندان غیر نظامی Ù…ÛŒ دهد. مجاهدین گزارش دادند Ú©Ù‡ حدود 30 هزار نفر از شهروندان بازداشت شدند. در کرمانشاه، هزاران نفر در 4 پادگان بازداشت شده بودند، Ùˆ پاسداران به روی معترضین آتش Ù…ÛŒ گشودند. نکته مورد نظر من در اینجا این نیست Ú©Ù‡ بگویم آن عملیات خوب Ùˆ دیگری بد است Ùˆ یا این Ù…ÛŒ بایست بشود Ùˆ آن نمی بایست بشود، نکته مورد نظر، «Ù…دیریت پروژه» Ùˆ بررسی پارامترها، هزینه ها، Ùˆ احتمال موفقیت در هر گام، پیش از ورود به پروژه است؛ Ùˆ تأکید بر این واقعیت Ú©Ù‡ پیش از بررسی کامل، Ùˆ تبیین سوژه، نباید برای هرچه Ú©Ù‡ «Ø±Ù‡Ø¨Ø±ÛŒ» Ù…ÛŒ گوید، هورا کشید.

هدف من از برجسته کردن تفاوت بین این دو عملیات، (نمودار 4 – تحلیل رویداد های عملیاتی )ØŒ این است Ú©Ù‡ تأکید داشته باشم گام دوم همیشه مشروط به گام اول، Ùˆ همیشه در هماهنگی با دیگر پارامترهای همسو است. درک مکانیزم روابط مستقیم Ùˆ مشروط یکی از مهمترین مقولات در «Ù…دیریت پروژه» هستند.

بنابراین، در هر پروژه ای، مدیر مسئول باید به «Ø§Ú¯Ø±»Ù‡Ø§ بپردازد. هر «Ø§Ú¯Ø±» (موقعیت مشروط Ùˆ محتمل) وزن، ارزش، هزینه Ùˆ توان ویژه خود را دارد. هر پروژه ای بدون در نظر گرفتن «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡»ØŒ ارزش، Ùˆ درصد احتمال موفقیت در زمانبندی از پیش تعیین شده، محکوم به شکست است.

 

شکست در جنگ

 

اگر تاریخ جنگهای کلاسیک را مطالعه کنیم، Ù…ÛŒ بینیم Ú©Ù‡ بسیاری از جنگها، در مقاطعی با شکستهای کمر Ø´Ú©Ù† Ùˆ تاریخ ساز روبرو شده اند. پیاده کردن نیروهای متفقین در دانکرک (4 ژوئن 1940) یکی از این نمونه ها است. 10 روز بعد پاریس سقوط کرد. جنگ اُحد در صدر اسلام، مصاف حسین بن علی با یزید، توقف سپاه ایران در مقابل اندک سپاه اسپارت ها در تنگه ترموپیل (480 قبل از میلاد)ØŒ Ùˆ البته آنچه در عراق در عرض 10 سال اخیر رخ داد، Ùˆ توانست موقعیت اشرف بعنوان «Ú©Ø§Ù†ÙˆÙ† استراتژیک...» را بازتعریف کند، همه حکایت از این دارد Ú©Ù‡ با هر متد Ùˆ برنامه ریاضی، عقیدتی Ùˆ یا کامپیوتری، یک «Ù¾Ø±ÙˆÚ˜Ù‡ سیاسی» Ùˆ یا یک «Ù¾Ø±ÙˆÚ˜Ù‡ نظامی» برنامه ریزی شود، احتمال Ùˆ امکان شکست آن پروژه همیشه هست. این یک واقعیت است.

اما، هدف از مدیریت پروژه، با توجه به کلیه پارامترهای پیش رو، به حداقل رساندن «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» (در صد شکست)ØŒ Ùˆ بالا بردن «Ø¨Ø±Ø¯Ø§Ø´Øª» (در صد پیروزی) است. آنچه در این سلسله نوشتار بررسی شده، تلاشی است برای یادآوری آن تهدیدات Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانند «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» را افزایش دهند.

 

«Ø§ØµÙˆÙ„» Ùˆ تغییر دوران

 

آقای رجوی در «ØªØ­Ù„یل وضعیت رژیم پس از سه سرگی Ùˆ موقعیت مقاومت» به کارنامه ضد جنگ شورای ملی مقاومت چنین اشاره Ù…ÛŒ کنند «Ù…ا Ù…ÛŒ گفتیم صلح در دسترس است، این جنگ مال ملت ایران نیست. اما خمینی Ù…ÛŒ باید یک میلیون نفر را به تنور جنگ Ù…ÛŒ ریخت، دو میلیون نفر را هم معلول Ùˆ مجروح Ù…ÛŒ کرد، یک هزار میلیارد دلار از اموال مردم ایران Ùˆ 50 شهر را به نابودی Ù…ÛŒ کشاند تا بر سر قدرت بماند. به فعالیتهای صلح شورای ملی مقاومت از سال 61 تا 67 نگاه کنید. در داخل ایران مستمرا فعالیت داشتیم، فعالیتهایی مثل هفته صلح Ú©Ù‡ با تقدیم شهیدان Ùˆ اسیران بسیار همراه بودند Ùˆ بهایی سنگین Ù…ÛŒ طلبیدند.» (آبان 76ØŒ ص40)

 

دوباره به سوال اول باز Ù…ÛŒ گردیم «Ø§Ú¯Ø± رژیم پای جنگ بیاید...» آیا رژیم سرنگونی Ù…ÛŒ شود؟ پاسخ Ù…ÛŒ تواند مثبت یا منفی باشد، اما اگر فرض بگیریم Ú©Ù‡ مثبت است (رژیم سرنگون Ù…ÛŒ شود)ØŒ به این سوال باید بپردازیم Ú©Ù‡ با Ú†Ù‡ هزینه ای (اقتصادی، انسانی، ....)ØŸ این «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» در «Ù…حاسبات» چگونه ارزشگذاری Ù…ÛŒ شود؟ مثلا یک تانک در ازای جان یک شهروند؟ 5000 کشته غیر نظامی در ازای تسخیر یک شهر؟ وابستگی نظامی Ùˆ اقتصادی به «Ø§Ø² ما بهتران» در ازای...«Ø³Ø±Ù†Ú¯ÙˆÙ†ÛŒ»ØŸ Ùˆ یا... آلترناتیو تمام اینها - «Ú©Ø³ نخارد پشت من» در ازای «ØªØ´Ú©ÛŒÙ„ جبهه وسیع» خلق؟ به این نکته بعدا Ù…ÛŒ پردازیم.

 

مُدل لیبی و سوریه

 

مختصرا به گوشه ای از شواهد در تاریخ جنگ اشاره شد. پرداختن به آنچه در لیبی Ùˆ سوریه Ù…ÛŒ گذرد را Ù…ÛŒ سپارم به تحلیل شخصی از داده هایی Ú©Ù‡ هر روزه Ù…ÛŒ بینیم. قذافی رفت، اما جانشین آن Ú†Ù‡ شد (منظور از جانشین، سیستم است)ØŸ بدون Ø´Ú©ØŒ بشار اسد هم Ù…ÛŒ رود، اما آنچه بر جایش Ù…ÛŒ نشیند Ú†Ù‡ خواهد بود؟ از سیستم های سیاسی بگذریم، بر سر کشور لیبی Ùˆ سوریه Ú†Ù‡ آمده است؟ بر سر زیر ساختارهای این دو کشور Ú†Ù‡ آمده است؟ این جنگ، به نفع Ú†Ù‡ کسی تمام شد؟ شاید بگوییم Ú©Ù‡ با Ú©Ù…ÛŒ صبر انقلابی تمام کمبود Ùˆ کاستی ها جبران خواهد شد. به آنچه در مصر رخ داد دقت کنیم. رئیس جمهور قبلی رفت، قانون اساسی پیشین رفت، آنچه Ú©Ù‡ آمد Ùˆ Ù…ÛŒ آید، بدون Ø´Ú© بسا بدتر از آن خواهد شد، Ú©Ù‡ بوده است. پیش از این (24 بهمن 1389) در نوشتاری «Ù¾ÛŒØ§Ù… اسلامی» به آنچه در خاورمیانه رخ داده Ùˆ خواهد داد، پرداخته ام، Ùˆ از تکرار آن Ù…ÛŒ گذرم.
تأکید من بر این نکته نیست Ú©Ù‡ نباید رژیم ها را سرنگون کرد، نکته بر سر نحوه Ùˆ روش Ùˆ «Ù…ُدل» سرنگونی است. تأکید بر استقلال سرنگونی طلبان است. حس Ùˆ خواست میهن پرستی Ú©Ù‡ در وجود یک نیروی انقلابی Ùˆ رادیکال میهنی است، در خون سربازان ارتش بیگانه در حرکت نیست. سربازان ارتش بیگانه مزدورانی هستند Ú©Ù‡ برای انجام پروژه ای استخدام شده اند، Ùˆ برای کاستن مخارج (مالی، نظامی Ùˆ سیاسی)ØŒ این پروژه باید در حداقل طول زمان به پایان برسد؛ حتی اگر لازم باشد Ú©Ù‡ تمام کشور Ùˆ مردمش با خاک یکسان شوند. این معنای ساده مُدل لیبی Ùˆ سوریه است.

خانم رجوی اخیرا (17 آذر 91) سخنان آقای رجوی (5 آبان 91) را چنین باز Ù…ÛŒ کنند «Ø¨Ù„ه، یگانه راه حل مسأله ایران، تغییر رژیم به دست مردم ایران Ùˆ مقاومت سازمانیافته آن است. تحریم های بین المللی گام مثبتی است. اما هنگامی میتواند مؤثر باشد Ú©Ù‡ غرب سیاست خود نسبت به مقاومت مردم ایران را تغییر دهد. سیاستی Ú©Ù‡ تاکنون بوده، باید با سیاست جدیدی جایگزین شود Ú©Ù‡ متضمن تغییر رژیم در ایران باشد.

این امر در خدمت مصالح مردم ایران و ضروری برای صلح و امنیت تمام جهان است.

از دولت فرانسه Ú©Ù‡ نقش پیشتازی برای شناسایی اپوزیسیون سوریه داشته است، انتظار میرود Ú©Ù‡ سیاست جدیدی در سطح اتحادیه اروپا داشته باشد.» شایان توجه اینکه بنا به گزارشات «Ù†ÙŠØ±ÙˆÙ‡Ø§ÛŒ ويژه فرانسوی به همراه نيروهای کشورهای ديگر آماده مداخله نظامی در سوريه هستند». ساده اینکه، «Ø®Ø· قرمز» در کجا رسم Ù…ÛŒ شود؟

 

شاید در ارتباط با این جمله آقای رجوی « وقتی Ù…ÛŒ گوییم جنگ، خوب، یعنی پرواز ممنوع... یعنی آنچیزی Ú©Ù‡ سر قذافی دیدیم.»Ø› این نکته را Ú©Ù‡ 33 سال پیش گفته اند باید یادآور شد «Ø®ÛŒÙ„ÛŒ وقت ها در یک چهارچوب مشخص Ùˆ بر مسائل مشخص، یک تئوری یا یک سری قوانین Ùˆ مبادی، درست در Ù…ÛŒ آید؛ در اینجا ذهن ساده تمایل دارد از طریق ساده سازی Ùˆ شبیه سازی، این قوانین را به هر جای دیگر تعمیم دهد. ولی آیا درست درآمدن یک قانون در یک جا – یا چند جا – به معنی آن است Ú©Ù‡ به طور عام نیز قابل تعمیم است؟ این کاری است Ú©Ù‡ دائما در تاریخ علم با آن مواجه بوده ایم.» (تبیین، ج12ØŒ ص26).

 

در پایان این فصل، به سوال آقای رجوی باز Ù…ÛŒ گردم. «Ø§Ú¯Ø±»... «Ø±Ú˜ÛŒÙ… پای جنگ بیاید...». این یک سوال فرضی اما مهم است، Ùˆ همانطور Ú©Ù‡ پیش از این اشاره کردم در تعجبم Ú©Ù‡ چرا کسی به آن نپرداخته، حتی اعضای محترم شورا. سکوت آنها در تحلیل این قبیل سوال های کلیدی، Ú©Ù‡ بود Ùˆ نبود ایران را تعیین Ù…ÛŒ کند، Ù…ÛŒ تواند چند علت داشته باشد. یا سخنان آقای رجوی را جدی نگرفته اند، یا جدی گرفته Ùˆ در باره آن،پشت درب های بسته، بسیار بحث کرده اند، اما خلق را لایق نمی دانند Ú©Ù‡ با نظرات (موافق یا مخالف) خود آشنا کنند، Ùˆ یا سر قلم هایشان شکسته شده است، Ùˆ یا سخن Ùˆ تحلیل آقای رجوی در مراسم عید قربان را کافی Ù…ÛŒ دانند؛ Ùˆ یا به این نتیجه رسیده اند Ú©Ù‡ فقط «Ø®Ø¯Ø§ÛŒÚ¯Ø§Ù†» Ù…ÛŒ دانند، Ùˆ اکثر خلائق نادانند - «ÙˆØ§Ù„له اعلم بما ینزل... اکثرهُم لایعلمون». به هر جهت سکوت آنها غم انگیز، Ùˆ تبیین نکردن سوالهای آقای رجوی، از سوی اعضای شورا (غیر مجاهد) بسیار هشدار دهنده است.

تا به آنجایی Ú©Ù‡ به من بعنوان یک «Ø´Ù‡Ø±ÙˆÙ†Ø¯» بر Ù…ÛŒ گردد، در چهار بخش پیشین سعی نمودم با کالبد شکافی جنگ، به این «Ø§Ú¯Ø±» پاسخی در حد سوادم بدهم. بدون Ø´Ú©ØŒ در آنچه نوشته ام، اشتباه بسیار است، ناگفته بسیار دارد، Ùˆ ممکن است Ú©Ù‡ در مواردی ویژگی شخصی من بر بیان واقعیت غلبه کرده، Ùˆ واقعیت را آنگونه Ú©Ù‡ باید Ù…ÛŒ نوشتم، ننوشته ام.

از «Ø¬Ù†Ú¯»ØŒ Ùˆ مقوله نظامی بگذریم.
در فصل بعدی به سوال های دیگر آقای رجوی Ùˆ مباحث «Ø³ÛŒØ§Ø³ÛŒ» Ù…ÛŒ پردازیم.
علی ناظر
18 آذر 1391
ادامه دارد...

http://www.irancrises.net
به عنوان حُسن ختام، صفحاتی چند از کتابی بقلم برتراند راسل (فیلسوف Ùˆ فعال ضد جنگ ویتنام) «Ø¬Ù†Ø§ÛŒØ§Øª جنگ در ویتنام (ترجمه ایرج مهدویان  1347) » را مرور Ù…ÛŒ کنیم.

 

 

---

[Post your comment]   [Totalt posted comments 0]    

Printable version  
Email it to a friend

ICE_Archive: 
Also from:  [علی ناظر]:



>  «خیانت سکوت» - بخش 1-3   

>  گامی دیگر به سوی راست میانه   

>  اعتصاب غذا Ùˆ گفتگویی دوستانه   

>  تعهد 92   

>  مارگزیده   

>  ارسال ترجمه متن « مردم آزاده جهان - فراخوان برای آزادسازی گروگانها»   

>  رنگ شکست استراتژیک رژیم   

>  استراتژی کلان Ùˆ انتظار معجزه از مجاهدین   

>  مدیریت محترم سایت پژواک   

>  نبردی نابرابر   

>  تغییر ماهیت جنگ طلبی   

>  از Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ ترسند؟   

>  ما همان جمع پراکنده    

>  در ایران فردا   

>  دیدگاه دوباره Ù‡Ú© شد   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پاد زهر - اسلام سیاسی (4)   

>  از کاوه Ú†Ù‡ خبر؟   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پاد زهر - اسلام سیاسی (3)   

>  اشتباه محاسبه - کامل - بخش 1-11   

>  تلاش رذیلانه، محزون Ùˆ غیر اصولی   

>  نامه ای به خواننده   

>  یک اقدام Ùˆ خواست فوری   

>  آدرس عوضی یا نوشدارو پس از...   

>  خمپاره باران لیبرتی   

>  تیر هوایی در جنگ زرگری   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پادزهر – اسلام سیاسی (2)   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پادزهر – اسلام سیاسی (1)   

>  در حاشیه «اشتباه محاسبه»– «انصاف»   

>  اشتباه محاسبه – معین عمل«بختک» (بخش پایانی)   

>  اشتباه محاسبه – معین عمل «فرهنگ» (9)   

>  اشتباه محاسبه – مدیریت تغییر (8)   

>  اشتباه محاسبه – هزینه (7)   

>  اشتباه محاسبه – ارباب بی مروت، Ùˆ با مروت دنیا (6)   

>  اشتباه محاسبه - «اگر»های حاضر Ùˆ غایب (5)   

>  پس از 15 سال، از «فراکسیون اصلی» Ú†Ù‡ خبر؟   

>  اشتباه محاسبه – کاریسمای جنگ (4)   

>  اشتباه محاسبه - «ساده سازی، شبیه سازی» (3)   

>  اشتباه محاسبه – تبیین، Ø´Ú©Ù„ Ùˆ محتوا (2)   

>  اشتباه محاسبه - مفتی، مفتی (1)   

>  فشنگ Ùˆ موشک در راه خدا   

>  «خوشبختانه»   

>  انگار نه انگار   

>  تلاش رذیلانه   

>  بهره گیری رذیلانه   

>  بدرود Ùˆ تسلیت   

>  سنگ خارا – بخش اول-چهارم   

>  سنگ خارا – بخش چهارم - «اتهام»   

>  سنگ خارا – بخش سوم - «بحران عدم اعتماد»   

>  سنگ خارا – بخش دوم - «آسیب پذیری»   

>  سنگ خارا – بخش اول   

>  جبهه وسیع - بخش 1 -4   

>  اصولی کیست؟   

>  ناتوانی اپوزیسیون: «راه حل پيشگيرانه يا دگرديسي»   

>  سر Ùˆ ته یک کرباس   

>  زدند Ùˆ ما چیزی نگفتیم   

>  تهاجم   

>  پیام روشن Ùˆ نهفته موشک کاتیوشا   

>  بدهکار   

>  آمریکا، اشرف، طرح اروپا (حاشیه 1)   

>  آمریکا، اشرف، طرح اروپا (بخش چهارم)   

>  آمریکا، اشرف، Ùˆ طرح اروپا (پخش سوم)   

>  آمریکا، اشرف Ùˆ طرح اروپا (بخش دوم)   

>  آمریکا، اشرف، Ùˆ طرح اروپا (بخش اول)   

>  کمر غول   

>  خبر خوب؟   

>  رضا پهلوی Ùˆ «نافرمانی مدنی»   

>  حرمت قلم   

>  والسلام؟   

>  ناجی   

>  «عجیب» Ùˆ «غریب»   

>  ارزیابی ناقص از سی سال مبارزه   

>  سلام گرگ بی طمع نیست   

>  «علی ناظر، مرز سرخ تو کجاست Ùˆ چیست؟»   

>  با خودمان جدی باشیم   

>  چند خبر Ùˆ چند نکته   

>  جدا کردن «سر» از «بدنه»   

>  مدل چهارم   

>  سخنی با اساتید Ùˆ صاحبان کرسی   

>  «تروریستها» - بخش چهارم   

>  «تروریستها» - بخش سوم   

>  «تروریستها» - بخش دوم   

>  «تروریست»ها (بخش اول)   

>  زنده باد آزادی، زنده باد دموکراسی   

>  آقای رئیس جمهور اوباما   

>  مرز سرخ   

>  نیم درصدی، خس Ùˆ خاشاک، زردک Ùˆ خرس ها   

>  رکن چهارم در جبهه خلق   

>  معضل میز   

>  گردهمایی 18 ژوئن   

>  فصلی تازه   

>  آن صدای بی صدا   

>  پوزه بند   

>  این «پیروزی قضایی» نیست   

>  سینه زنهای گورکَن   

>  یاری رسانی برای پیشگیری از تکرار «سربرنیتسا»   

>  اگر مالکی Ú©Ú©ÛŒ در تنبان ندارد...   

>  اگر مالکی Ú©Ú©ÛŒ در تنبان ندارد...   

>  نگاهی به پیام دکتر کریم قصیم   

>  نگاهی به پیام دکتر کریم قصیم   

>  پاسخ صلیب سرخ
به نامه 330 «انسان» «مستقل»   

>  بحران انقلابي ØŒ فروپاشي، يا سرنگوني؟   

>  آزادي بيان در فرهنگ رب النوعي   

>  چشم انداز Ùˆ نقش رسانه ها بر مبناي ÙŠÚ© تحليل«گام بعدي»   

>  مذهب ستیزی یا مذهب زدایی   

>  تشدید بحران یا کنترل بحران؟   

>  جنگی آزادیبخش برای صلحی پایدار   

>  نظام ايدئولوژيک - تضاد تئوري Ùˆ پراتيک   

>  یک خبر مهم، یک برخورد سرد - (آذر 87)   

>  تعيين تکليف حقوقي مجاهدين   

>  چرا رهبر جا زد؟   

>  پیام یک شاعر، شعر Ùˆ شعار دانشجو   

>  تروريستها بيکار ننشسته اند، خاک ايران - آخرين خاک ريز   

>  زهر Ùˆ پادزهر   

>  اگر...   

>  هشدار به رهبران   

>  رهبر وضو نداشت   

>  هشدار به رهبران   

>  Ù…ÛŒ اندیشم، پس هستم   

>  دیگر دخالت در اشرف موضوعیت ندارد   

>  دیگر دخالت در اشرف موضوعیت ندارد   

>  گارد خود را پایین نیاوریم   

>  شرط لازم Ùˆ کافی   

>  دایه، دایه [سفر 8 روزه خامنه ای به کردستان]   

>  گفتگو با علی ناظر، پیرامون انتخابات دهم [23 خرداد 88]   

>  دیدگاه سوم – نگاهی به خیزش 88ØŒ بخش 1 - 3   

>  اصولی کیست - بخش 1 - 4   

>  جهت اطلاع   

>  عادت   

>  190190   

>  تناقض در پیام   

>  تکفیر   

>  چوب دو سر گُهی   

>  خر باباته   

>  مشکل رهبر بودن   

>  برای مدتی
برخی از ستونهای دیدگاه
از روز سه شنبه سوم ماه Ù…ÛŒ فعال نخواهد بود   

>  تشکر از 330 «انسان» «مستقل»   

>  خر باباته   

>  نامه به رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ   

>  نامه به رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ   

>  تست برنامه Û°Û³   

>  تست برنامه Û°Û²   

>  تست برنامه Û°Û±   

>  مشکل رهبر بودن   

>  چوب دو سر گُهی   

>  تکفیر   

>  تست ششم عنوان   

>  تست ایران اتمی   

>  تست برنامه   

>  وظیفه مبرم   

>  تست برنامه   

>  اعتماد شرطی Ùˆ عکس العملی   

>  جامه ات شویم شپشهایت کشم   

>  تناقض در پیام   

>  190190   

>  ثبت پیامها Ùˆ نظرها
در محکومیت کشتار ساکنین بی دفاع اشرف   

>  اقدام خیلی سیاسی   

>  عادت   

>  آقای کدیور مشکل شما چیست؟   

>  بهاران خجسته باد   

>  قزلحصار Ùˆ ضرورت تعیین گزارشگر ویژه   

>  شریک دزد Ùˆ رفیق قافله   

>  ژورنالیسم «بو»دار   

>  لجن مال کردن سایت کلمه؟   

>  یک گام به جلو، دو گام به عقب   

>  فراتر از باورهای سمبلیک   

>  اخاذی سیاسی   

>  پیام اسلامی   

>  از این «من» عُق ام Ù…ÛŒ گیرد   

>  Ú†Ù‡ سال بدی   

>  حرف کهنه ای Ú©Ù‡ تازه است   

>  دنیای خر تو خر جمهوری اسلامی   

>  3499   

>  شایعه «مرگ ظالمان»   

>  «عرب» Ùˆ «مسلمان»   

>  خر لنگ   

>  فرهاد دیدگاه هم رفت   

>  اگر بیل زنی ...ØŸ   

>  خودسری Ùˆ خود زنی   

>  خودسر   

>  عزیزم، رفیقم، ستار   

>  فاشیسم Ùˆ دو رویی   

>  فرود Ùˆ پرواز سوال برانگیز   

>  استمداد خانواده ابراهیمی برای نجات جان وحید   

>  ساختار Ø´Ú©Ù†ÛŒ   

>  ایرج عزیز   

>  آن کار دیگر Ù…ÛŒ کنند   

>  به نام آزادی   

>  ما Ùˆ جنگ طلبی   

>  دوران بلبشو
   

>  جهت اطلاع
نامه سرگشاده به هیلاری کلینتون   

>  حرمت انسانی!   

>  An Open letter to Mrs Hillary Clinton   

>  نامه سرگشاده به هیلاری کلینتون   

>  تبریک   

>  دموکراسی Ùˆ پاسپورت   

>  چند سوال از آقای محدثین   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس - بخش چهارم   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس - بخش سوم   

>  سخنرانی محرمانه معاون وزیر اطلاعات در مشهد، (آبان 1388)   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس - بخش دوم   

>  دیدار «مثبت Ùˆ خوب» ایاد علاوی Ùˆ نوری مالکی   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس – بخش اول   

>  هواداران طلبکار   

>  چادر   

>  صفحه خط دار   

>  1929   

>  تو کجا Ùˆ علی کجا   

>  صاحب مردهء صاحب مرده   

>  «دولت یهود»   

>  من در اقلیت هستم   

>  تا Ú†Ù‡ اندازه؟   

>  22 میانگین سیاسی 15 Ùˆ 30
بخش اول پیش زمینه   

>  «فرار به جلو» موسوی
   

>  اصل، «اصول» است   

>  رهبران ما، رهبران آنها   

>  دیدگاه [اطلاعیه مشترک]: اعدام جنایت کارانه ÛŒ پنج زندانی سیاسی را محکوم Ù…ÛŒ کنیم   

>  اعدام 5 زندانی سیاسی
جلاد ننگت باد   

>  نتیجه بحث آزاد   

>  مسئولیت ستونهای دیدگاه   

>  تا اطلاع ثانوی   

>  کدنویسی اخیر دیدگاه   

>  خودسانسوری؟   

>  خاکستر بر سر   

>  بحث آزاد   

>  زوج خوشبخت   

>  پرسش Ùˆ پاسخ
در باره «انتخابات» عراق Ùˆ پيامدهاى آن   

>  شکوائیه   

>  رضا پهلوی در مسیر بازگشت به اصل خود
   

>  خشنودی رژیم اسلامی، خشنودی آمریکا   

>  رفراندوم؟   

>  خامنه ای در Ú©ÙˆÚ†Ù‡ Ùˆ بازار   

>  تو Ú©Ù‡ سهل است عمر Ùˆ عثمان Ùˆ علی هم نتوانستند   

>  آمریکا جاده صاف Ú©Ù† رژیم اسلامی   

>  خود کرده را تدبیر نیست   

>  رئال پلیتیک «جبهه (وسیع) مردم» (بخش سوم)   

>  تضمین امنیت مجاهدین   

>  «جبهه (وسیع) مردم» Ùˆ چند ماده   

>  جبهه وسیع (بخش دوم) «جبهه مردم» یا «جبهه همبستگی ملی»؟   

>  جبهه وسیع (بخش اول) همبستگی آری، ولی...   

>  شعار همیشه زنده
آزادی، نان، کار، مسکن   

>  رژیم اسلامی علیه بشریت
جهان علیه رژیم همصدا Ù…ÛŒ شود   

>  کوتاه Ùˆ مهم   

>  پیام مسعود رجوی به رضا پهلوی   

>  باز 19 بهمن شد
   

>  گفتگوی تلفنی کوتاه   

>  برای ثبت مقالات خود تقاضای کد ورودی کنید   

>  با پوزش   

>  هشدار، مشکل فنی   

>  موازین دیدگاه از اول فروردین 1389   

>  چرا
در برابر تندر می ایستند
خانه را روشن می کنند
Ùˆ Ù…ÛŒ میرند؟   

>  مهم Ùˆ آموزنده همایش کوثر عناصر اطلاعاتی رژیم برای کنترل بحران؟   

>  ویژه نامه بحران 88
   

>  ویژه نامه بحران 88   

>  یک پیام، یک التزام، یک بایست   

>  قتل علی موسوی   

>  منتظری ستیزان   

>  جراحی   

>  هراس از حسینعلی منتظری   

>  هشدار – ویروس   

>  حسینعلی منتظری درگذشت   

>  انحراف اذهان از بحران فروپاشی   

>  هراس تمامیت خواهان
از زنده شدن شعار «مرگ بر خمینی»   

>  مرگ بر خمینی   

>  نظریه پرداز   

>  16 آذر جرقه Ù…ÛŒ زند
گردآوری اخبار لحظه به لحظه   

>  مواجهه آزادیخواهانه Ùˆ دموکراتیک؟   

>  دیدگاه: بریتانیا به دنبال درگیری نیست   

>  دیدگاه: دستگیری 5 شهروند بریتانیایی در خلیج فارس   

>  مردم قدرناشناس   

>  پیام مسعود رجوی Ùˆ تعیین تکلیف Ùˆ فرجام نهایی   

>  دولت سایه   

>  سرکوب در داخل، قتل عام در خارج؟   

>  «گیر» دادن به موسوی – در پاسخ به فرهاد مهدوی   

>  سه سیزده Ùˆ یک بیانیه   

>  13 آبان، موضعگیری ها   

>  هفته
بی ظرفیت ها
و بی ظرف ها
   

>  بحران زا Ùˆ بحران زی   

>  حمله به سپاه Ùˆ قتل 60 پاسدار   

>  فتوایی Ú©Ù‡ خمینی Ùˆ خامنه ای هم نداده اند   

>  ساعت 5:30 بامداد امروز بهنود شجاعی اعدام شد   

>  کس نخارد پشت من....   

>  دو رفیق   

>  بند ناف
   

>  یادداشت سه روز اخیر   

>  دیدگاه در حال بازسازی است   

>  هتاکی به رنگ سبز   

>  میان ماه من تا...   

>  سرفصل اخبار - راه پیمایی روز قدس   

>  سیاست خارجی   

>  10000   

>  راهکاری بهتر؟   

>  پاسخ عفو بین الملل پیرامون دکتر محمد ملکی   

>  من اینجا ایستاده ام   

>  ستون نظرهای سایت دیدگاه   

>  دوست عزیز   

>  تفاوت دو اخلاق   

>  انتقاد همراه با راهکار – در حاشیه نوشتار اسماعیل وفا یغمایی   

>  بازخوانی یک گزارش خبری
در حاشیه مراسم تودیع Ùˆ معارفه   

>  الزایمر سیاسی   

>  تست ستون بحران فروپاشی   

>  تست - ستون بیانیه، پیامها، فراخوان، گردهمایی   

>  پایه ریزان فرهنگ سرکوب   

>  گفتگو با کریم قصیم   

>  دیدگاه سوم – بخش سوم   

>  تست   

>  فراخوان در حمایت سریع Ùˆ فوری از جان Ùˆ حرمت انسانی ساکنان قرارگاه اشرف   

>  تست   

>  Iran s Crises Site - English   

>  بنام آزادی انسان - تحلیلی از بحران برآمده از 11 سپتامبر [بولتن بحران]   

>  بولتن بحران جایگزین سایت دیدگاه   

>  تودهنی سیستماتیک به یاوه سرایان   

>  نامهء سرگشاده به مریم رجوی   

>  سایت های هواداران مجاهدین، علی ناظر را افشا Ù…ÛŒ کند   

>  تأمل Ùˆ تفسیر با شما   

>  «زهر» Ùˆ «پادزهر»   

>  بولتن انگلیسی - آزمایشی   

>  بولتن فارسی - آزمایشی   

>  بولتن بحران   

>  بولتن بحران   

>  حل معادلهء چند مجهولي   

>  چرا فراخوان   

>  فراخوان   

>  جنگ Ùˆ صلح شيرين عبادي   

>  پيام مسعود رجوي، پيامي براي ديگران   

>  خبر فوري حملهء عوامل رژيم با قمه به معترضان   

>  فعاليت ستون نظر کاربران   

>  نامه دفتر نخست وزير (توني بلر) Ùˆ وزارت خارجه انگليس به کاربران ديدگاه [متن انگليسي]   

>  پاسخ دولت انگلستان به کاربران سايت ديدگاه (سايت بحران)   

>  بدون صغري Ùˆ کبري   

>  آدرس غلط   

>  34 منهاي 1   

>  مجاهدين Ùˆ تکرار مکررات   

>  نظري ناروا در باره «بيدي Ú©Ù‡ نمي لرزد»   

>  بدون تفسير   

>  پاپوش   

>  متکي بر دغلکاري يا باور مذهبي   

>  گُل بود به سبزه نيز آراسته شد   

>  اتومات شدن
ستونهاي يادداشت روز Ùˆ يادداشت هفته   

>  Ø´Ú©Ù„ Ùˆ محتوا [فني]   

>  اولين پروژهء سايت بحران به پايان رسيد   

>  نامه به توني بلر پيرامون بحران جاري [همراه با ليست امضاي دريافتي]   

>  ÙŠÚ© نرم افزار مسوول سايت ديدگاه شد   

>  ديدگاه در 9 ماه آينده   

>  پايان نامه – انتقال تجربه
   

>  ياداشت روز   

>  خنديد   

>  هر پديده اي عمري دارد   

>  يادداشت هاي روز ديدگاه   

>  ديدگاه هرچقدر پول بدهد آش مي خورد   

>  نقض قوانين کپي رايت پيگرد قانوني دارد   

>  تروريستها بيکار ننشسته اند، خاک ايران - آخرين خاک ريز   

>  فراسوي ديدگاه
به سوي اتومات شدن کامل   

>  توبه بي توبه   

>  اگر او مادر من بود   

>  28 سال جنايت، 28 سال مبارزه Ùˆ مقاومت
حکومت اسلامي، فصل لاله ريزان خلق ايران   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  بي بي سي را Ú†Ù‡ مي شود؟   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  من هستم چون مبارزه مي کنم. رژيم هست، چون...   

>  Ú†Ù‡ زشت   

>  «يادداشت روز»   

>  گام اول براي حملهء نظامي به ايران   

>  موازين Ùˆ راهکار براي ستون نظر کاربران   

>  موازين Ùˆ راهکار براي ستون نظر کاربران   

>  نه، اينطوري نمي شود!   

>  نه، اينطوري نمي شود!   

>  شرایط Ùˆ نحوهء ثبت‌نام در بخش دیدگاه کاربران   

>  اعدام صدام - بربريت لخت Ùˆ عور   

>  «مي توان Ùˆ بايد»
نامهء سرگشاده به مسوولين
کميسيونهاي شوراي ملي مقاومت   

>  آغاز هشتمين سال فعاليت ديدگاه
   

>  1737   

>  لطفا نام Ùˆ نام خانوادگي نظر دهنده قيد شود   

>  تقلب، تخلف، رأي سازي، فرهنگ آخوندي   

>  نه! کافي نيست   

>  حذف نام مجاهدين از ليست تروريستي   

>  کارت رژيم سوخت   

>  آخرين وداع   

>  جملات پراکنده   

>  براي سرنگوني بايد اين اسب را لنگ کرد   

>  مرحلهء دوم اتومات شدن ديدگاه   

>  ميز متقلب ها   

>  پيام هميشگي استعمارگر پير   

>  قُرُم...قُرُم...قُرُمساق   

>  لينک به چند سايت - مدافعان حقوق بشر   

>  دفاع از مدافعین آزادی   

>  مسئووليت پذيري   

>  دفاع از مدافعين آزادي   

>  ÙŠÚ© گام کيفي براي مريم رجوي Ùˆ يارانش   

>  زن در زندان
علي ناظر   

>  سؤالات انحرافي بي بي سي   

>  «ترورريستي» Ú©Ù‡ تروريست نيست، ترورريستي Ú©Ù‡ تروريست هست، Ùˆ آنکه ترور مي کند   

>  ديدگاه در راستاي اتومات شدن
ستون دیدگاه کاربران   

>  عبرت بگيريد   

>  منافق   

>  نامهء کاربران ديدگاه   

>  دو نکته   

>  نامهء کاربران ديدگاه – شمارهء3 منتشر شد   

>  نامهء کاربران ديدگاه شمارهء 2   

>  عليه حملهء نظامي به ايران
ودر حمايت از
مراعات دقيق حقوق ايرانيان پناهنده در عراق   

>  نامهء کاربران ديدگاه – شمارهء 1 - منتشر شد   

>  Ùˆ باز کُشتند   

>  پيامي به اپوزيسيون   

>  نامهء کاربران ديدگاه – شمارهء صفر   

>  خطر نزديک Ùˆ دعا واجب   

>  دعوت به همکاري Ùˆ ارسال مطلب ويژه براي «سوژه نامهء ديدگاه»   

>  تغييرات شکلي در ديدگاه   

>  5=2+2   

>  بد Ùˆ بدتر
   

>  اگر...   

>  جنگ يا صلح، واقعيت يا سراب   

>  فقط چند جمله   

>  «صداي رسا»   

>  مسوول ستون   

>  سايت بحران Ùˆ نگاهي به «نظر» کاربران   

>  چشم انداز Ùˆ نقش رسانه ها بر مبناي ÙŠÚ© تحليل   

>  گام بعدي   

>  خلط مبحث   

>  در بارهء ستون تازه ترين مطالب   

>  درد دل
   

>  انفجار اتوبوس شهري حامل كارگران قرارگاه اشرف توسط رژيم پليد آخوندي 13 شهيد Ùˆ 15 مجروح برجاي گذاشت   

>  عقب نشيني رژيم Ùˆ درسي Ú©Ù‡ بايد مرور کنيم   

>  زن عليه استبداد - سوال يا پاسخ؟   

>  زن عليه استبداد - سوال يا پاسخ؟   

>  P.O. Box   

>  سومين پيام فيض مهدوي
چند لحظه پيش دريافت شد   

>  3 روز ديگر، جنايتي ديگر
فيض مهدوي
توطئهء وزارت اطلاعات – نگاهي شکاکانه   

>  1000 «نه» به نمايندگي «خلق در زنجير»   

>  4 روز ديگر، جنايتي ديگر
پيام دوم [جديد] از ولي الله فيض مهدوي (شنيداري)   

>  5 روز ديگر، جنايتي ديگر
چگونه اعتراض خود را به اطلاع رسانه ها، مجامع بين المللي Ùˆ مدافع حقوق بشر برسانيم؟   

>  فقط ÙŠÚ© هفته - گام بعدي   

>  وقتي امضا امضا نيست   

>  متن Ùˆ لينک به فراخوان به سه زبان فارسي، انگليسي، فرانسوي - [8 روز تا تاريخ اعدام فيض مهدوي]   

>  فراخوان ديدگاه - سخن کوتاه   

>  بار دیگر جنایتی دیگر   

>  14 روز تا اعدام ولي الله فيض مهدوي
شمارهء معکوس آغاز مي شود   

>  ديدگاه به کجا مي رود؟   

>  اول ماه مه گرامي باد؟ - تصوير   

>  با تشکر از حمايت شما   

>  شيرين عبادي: ما تا آخرين قطره خون خود از ايران دفاع مي‌‏كنيم   

>  انگولک نکنيد، انتخابات نزديک است   

>  جان ولي الله فيض مهدوي در خطر است   

>  نترسيد
ديدگاه فقط ÙŠÚ© سايت است   

>  ديدگاه جاي گردگيري هاي بين اپوزيسيون نيست   

>  مردم «شاه کليد اصلي»
در پاسخ به نقد محمد آسنگران   

>  آزادي بيان Ùˆ انديشه
پيش Ùˆ پس از سرنگوني   

>  آزادي بيان در فرهنگ رب النوعي   

>  سه سخنراني، ÙŠÚ© نتيجه   

>  اگر به مرگ من اميد بسته اي
تا نهايت نشاندنت به خاک
زندگانيم دراز باد
   

>  ديدگاه موقتا «به روز» نخواهد شد   

>  درگذشت خانم فرنگيس ميرزاخانلو مادر رفيق عزيزمان بهرام رحماني   

>  تحميل ديپلماتيک   

>  اشکال تکنیکی موقتی دیدگاه   

>  عشق به آزادي، نفرت از رژيم   

>  نگراني ايرانيان Ùˆ خواست هاي ما   

>  تغيير رفتار، شرط مطلوب سازش با رژيم؟ - سخن کوتاه   

>  خطرات بيمارزاي همبستري با رژيم - سخن کوتاه   

>  ÙŠÚ© هفته تا فاز جديد - سخن کوتاه   

>  سکوت معني دار   

>  الملک يبقي مع الکفر Ùˆ لا يبقي مع الظلم   

>  عواقب، خسارات Ùˆ تلفات [گزاذش انستيتوي تحقيقاتي آکسفورد]   

>  شعار محوري ديدگاه - پاسخ به يادداشت هفته عاطفه اقبال   

>  نردبان   

>  «صبح هاى مدرسه» - تصوير دلهره اى پنهان   

>  الويت   

>  بلوف اول - از تعارف Ú©Ù… کُن Ùˆ بر مبلغ افزا   

>  بازيکنان - ميز سه بُعدي سياست   

>  کارت شناخت - ديدگاه تحليلي   

>  کارت زمان - ديدگاه اپورتونيستي   

>  کارت شرف - ديدگاه رهائي بخش   

>  کارت ميهن پرستي - ديدگاه شووينيستي   

>  کارت آزادي انديشه - ديدگاه دگرانديش   

>  کارت سانسور Ùˆ اختناق - ديدگاه فاشيستي   

>  کارت همبستگي ملي - ديدگاه مترقي   

>  کارت احمدي نژاد - ديدگاه سرکوبگر   

>  کارت آلترناتيو - ديدگاه مردمي   

>  کارت اتمي - ديدگاه سياسي   

>  ويژه نامهء ديدگاه - فروردين 1385   

>  Ú¯Ù… گرده راه   

>  دو دو تا چهار تا - «باورها»، «مسوول» Ùˆ «مسووليت پذيري»   

>  «روشنفکر سرگردان در قهوه خانه»   

>  54 به 3   

>  چند تغيير در ستون کاربران   

>  هشدار به کاربران ديدگاه - ويروس   

>  ديدگاه هفت ساله شد - اما نه به مرغوبي شراب هفت ساله   

>  تفاوت «ما» با آلماني ها   

>  موازين ثبت نظر در ستون نظر کاربران   

>  دو انتقاد به ديدگاه همراه با پاسخ   

>  سالگرد اعدام حسين فاطمي   

>  نظر کابران - نظر هدایت اشتری لرکی Ùˆ پاسخ علي ناظر   

>  نظر کابران - نظرناصر فرزانه Ùˆ پاسخ علي ناظر   

>  بلژيك - بروكسل- ميدان شومان   

>  مقايسه دو موضع   

>  تروريسم Ùˆ سکوت ما   

>  دشمن مشترک   

>  بررسي اجمالي دو همه پرسي سايت ديدگاه   

>  چند کلام با کاربران ديدگاه - 1   

>  علی ناظر لطفا پاسخ دهید! - همراه با پاسخ به سوالات Ø­. قهرمان   

>  يادداشت هاي پراکنده 2   

>  دفاع از حقوق بشر در اين پيچ سخت تاريخي   

>  يادداشت هاي پراکنده   

>  درود   

>  چرا از مادر رضايي پوزش مي خواهم؟   

>  آن روز «من» کجا خواهم بود؟   

>  گفتگوي علي ناظر با فريبا مرزبان   

>  حالا چي؟   

>  آيا سايـت 60 ميليون دات کام يادش رفته، يا کارش اين است؟   

>  تقابل دو متضاد - بخش هشتم - گُل يا گلوله؟   

>  «نظر دهيد»   

>  تقابل دو متضاد - بخش هفتم - ديپلماسي سرنگوني، همخوابگي با جهانخواران   

>  محمود احمدي نژاد به ضرب ÙŠÚ© گلوله به قتل رسيد - فرض کنيم اين خبر درست باشد، حالا چي؟   

>  تقابل دو متضاد - بخش 6 – رهبرخاص   

>  تقابل دو متضاد - بخش پنجم - رژيم، اپوزيسيون Ùˆ «اما» ها   

>  تقابل دو متضاد - بخش چهارم - اپوزيسيون در تضاد با خود   

>  تقابل دو متضاد - بخش سوم – اپوزيسيون   

>  تقابل دو متضاد - بخش دوم - تعيين تکليف   

>  تقابل دو متضاد - بخش اول - ÙŠÚ© تصوير کلّي   

>  ستون نکته هاي سايت ديدگاه فعال شد   

>  دو دو تا چهار تا   

>  گفت، بايد گفت   

>  به بهانه 17 ژوئن - سوالي از ديدبان حقوق بشر: Ú©ÙŠ ظالمه، Ú©ÙŠ مظلوم؟   

>  «نازني» اگر محابا کني   

>  روزه ÙŠ گنجشکي   

>  روزه ÙŠ گنجشکي   

>  خر همان خر است فقط پالانش عوض شده   

>  سخني با پشت پرده اي هاي بي هويت   

>  آگاهي از مواضع ديگران   

>  آينه   

>  فرح کريمي - دستگيري Ùˆ بازجويي نماينده پارلمان هلند در فرودگاه تهران   

>  نظر کاربران ديدگاه بر راه حل من ارجحيت دارد - ديدگاه سايت شماست   

>  کپي رايت را رعايت کنيم   

>  بر يهود Ú†Ù‡ گذشت؟   

>  جرم شان چيست؟ بهايي گري   

>  گفتگوي علي ناظر با ايرج مصداقي - بخش اول   

>  خانمک رجوي سايه سعيدي سيرجاني   

>  پیرامون خبر قبلی در مورد احضار وبازجویی " محمد رضا فتحی"   

>  چند سوال از چند حقوقدان، فعال حقوق بشر Ùˆ امضا کننده بيانيه «در همسويي با بيانيه 565 نفر»   

>  گفتگوي علي ناظر با بصير نصيبي (بخش دوم Ùˆ آخر)   

>  ÙŠÚ© نامه کوتاه از ÙŠÚ© کارگر دردمند، Ùˆ پاسخ کوتاه ديدگاه   

>  ژان پل دوم در گذشت، خدايش بيامرزدش، اما...   

>  به بهانه دستگيري مظلومي راد   

>  گفتگوي علي ناظر با بصير نصيبي (بخش اول)   

>  گفتگوى على ناظر با اسماعيل وفا يغمائى - (بخش سوم)   

>  نامه منشه امير (راديو اسرائيل) به ديدگاه Ùˆ پاسخ کوتاه علي ناظر   

>  ويژه نامه مارس - حمله آمريکا - فرضي محال   

>  حمله احتمالي آمريکا به ايران   

>  زردي من از تو، سرخي تو به گونه ÙŠ کودکان خياباني   

>  گفتگوى على ناظر با اسماعيل وفا يغمائى - بخش دوم   

>  گفتگوي علي ناظر با اسماعيل وفا يغمائي - بخش اول   

>  واقعيت انفجار در بوشهر   

>  چرا ديدگاه 18 ساعت فعال نبود؟   

>  Ú†Ùˆ ايران نباشد تن من مباد، بدين بوم Ùˆ بر زنده ÙŠÚ© تن مباد   

>  پاسخي کوتاه به آقاي صادقي نيا - تجربه آموزي   

>  دموکراتم اما نه اينقدر   

>  يادداشت هفته - حق پناهندگي   

>  ناهيد رياضي نامزد عضويت در پارلمان دانمارک   

>  تبعيديان ايراني، در کنار عطاالله مهاجراني   

>  شانتاژ - يادداشتي بجاي يادداشت هفته   

>  دزد   

>  پاسخي کوتاه به تعداد زيادي اي ميل   

>  تماس با ديدگاه   

>  به نام آزادي   

>  بحث روز: قلم سرخ، زبان سرخ، خط سرخ   

>  پاشنه آشيل   

>  انقلاب فرهنگي   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - شهريور   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - مرداد   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - تير   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - خرداد   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - ارديبهشت   

>  انسان در نظام ايدئولوژيک - تضاد حرف Ùˆ عمل*- بخش اول   

>  پيشگفتار ماهنامه فروردين 1383   

>  خدا را شکر Ú©Ù‡ به کلاس اول آمديم   

>  رفراندوم- طرح شوراي ملي مقاومت   

>  برخورد کليشه اي -2   

>  خود کرده را تدبير نيست   

>  Ú¯Ù„ دقيقه 91 مجاهدين   

>  تفاوت مريم رجوي با اکبر گنجي، عبدالله نوري، Ùˆ..   

>  تير دروازه   

>  جام زهر اتمي   

>  مصدق دوم   

>  برخورد کليشه اي -1   

>  بحران انقلابي ØŒ فروپاشي، يا سرنگوني؟   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -پاسخ به چند نکته   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -7/8   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -6   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -5   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -4   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -3   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -2   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -1   

>  تداوم   

>  رفراندوم آري، اما پس از   

---

[Posted comments]

No press releases currently available