انسان در نظام ايدئولوژيک - تضاد حرف و عمل*- بخش اول
[ علی ناظر]
[Source: ماهنامه ارديبهشت ديدگاه]

سؤال محوري يادداشت اين است که آيا تئوري ها براي استقرار جامعه اي عاري از ظلم و ستم في الواقع عملي هم هستند؟ تضاد ها چه مي توانند باشند؟ ملموس تر آنکه، آيا "ايراني" پس از تحمل يک نظام ايدئولوژيک، بار ديگر تن به نظامي "مکتبي" با نامي ديگر خواهد داد؟ بي شک تمامي مدافعان راستين طبقه کارگر، سوسياليسم و عدالت اجتماعي در ذهن سيستمي مي پرورانند که در آن رفاه عموم منظور شده است؛ به زباني ديگر نيّت اين مدافعان پاک است، ولي آيا مي شود (با شناخت از بافت جامعه ي امروز) اين نيّت پاک را به دستاوردي تبديل کرد که در آن انديشه و آزادي هاي فردي مورد هجمه و کنترل قرار نگيرند؟ در عمل ديده ايم که راهکارهاي مذهبي برگرفته از اسلام ناب محمدي تأويل شده آخوندها راه به جايي بجز نابودي و از همگسستگي شالوده جامعه نبرده است. البته اين منحصر به اسلام نبوده و پيش از اين خداپرستان "مکتبي" در اروپا شکست خورده و مجبور به عقب نشيني شده اند. همچنان که بازده برداشتهاي متفاوت از مارکسيسم را در چند دهه اخير ديده و نتايج اش را سنجيده ايم. شکست م.ل. در مناطق جغرافيايي ديگر، لزوما سرنوشتي مشابه براي ايران نخواهد داشت، مخصوصا اگر نهاد هاي سياسي- ايدئولوگ در برنامه ها و برداشت هاي خود عميقا تامل کرده و بنا به شرايط مشخص جامعه، نظامي متناسب با اين شرايط طرح ريزي کنند. اما آيا چنين است؟ آيا سازمان هاي پيشرو و معتقد به انديشه هاي جهان شمول نظريات خود را با توجه به واقعيات روز طرح ريزي کرده و يا آنکه، بطور مثال، از کاپيتال کتابي "مقدس" ساخته و پرداخته، و انديشه مارکسيسم را تبديل به شريعتي نموده اند که فقط در نام و شأن نزول آيات با ديگر مکاتب خداپرستان متفاوت است؟ فراتر آنکه اين تعاريف (آيات) تا چه اندازه قابل درک و هضم کارگران کوره ها، ساختماني، و کشاورزي است؟ به راستي چند درصد از کارگران- که درجه بالايي محروم از توان خواندن و نوشتن هستند، کُدهاي تئوريک مندرج در بيانيه ها و قطعنامه هاي کنگره ها را مي فهمند؟ و تا چه حد با خواست هاي امروز آنها منطبق است؟ مي پذيرم که براي آزاديخواهي سواد لازم نيست، اما آيا براي درک اين کُد ها حداقل سواد سياسي و بهره مند بودن از روابط تشکيلاتي لازم نيست؟ آيا شعار دهنده نبايستي در ميان کارگران حضور داشته باشد؟ آيا کارگر قالي باف که زخم بر انگشت دارد ميتواند با جملاتي همچون "آنگاه که پرومته وارد ميدان مي شود" (اطلاعيه راه کارگر 2004) ، احساس نزديکي کند؟ برخي معتقدند كه جامعه سوسياليستي متکي بر نظامي است كه با "گسترش هرچه وسيع تر مداخله كارگران و زحمتكشان و توده هاي مردم" در "ايجاد نهادهاي كنترل، نظارت و بازرسي همگاني و هميشگي" براي "تضعيف نقش دولت" در "امر سياسي و اجتماعي" محقق مي شود. سچفخا، 1376 - نبرد خلق 141 تأکيد دارد که چنين نظامي "انسان را در مركز توجه قرار مي دهد" و بايستي "مبتني بر پلوراليسم سياسي و اجتماعي و سكولاريسم" باشد. حزب کمونيست کارگري – کنگره چهارم تکرار مي کند که "اساس سوسياليسم انسان است"؛ و بسياري از هواخواهان سوسياليسم بر "آزادي بدون قيد و شرط" تاکيد مي کنند. جاي تأکيد است که نگارنده در نيت و صداقت هيچ کدام از اين احزاب و سازمان ها شک ندارد. صحبت بر سر عملي شدن کلمات است، و اينکه اين کلمات چگونه مورد استفاده قرار گرفته و به مورد اجرا گذاشته مي شوند. نگارنده به عمد به مفهوم "انسان" و تعريف الهي- اخلاقي آن نمي پردازد و اين دريچه بحث را باز نمي کند که مقصود از انسان چيست؟ آيا منظور همان "آدم" و "بشر"، مثلا همه کارگران و کارمندان و حتي کارفرمايان، است و يا منظور از انسان موجودي است که از مدارج مختلف رشد و تکامل فکري و اخلاقي گذشته و در عالي ترين جايگاه تکامل قرار گرفته است؟ در اينجا براي سهولت، نگارنده انسان و آدم و بشر را يکي دانسته و فرض مي کند که منظور اين سازمان ها هر موجود دوپايي که توانايي تصميم گيري داشته باشد، است. ساختار بحث با آن كه نويسنده معتقد است كه بايستي براي پيشبرد بحث به متفكرين و انديشمنداني كه در دو/سه دهه اخير مي زيسته اند رجوع نمود، (به جاي متفكرين صد يا دويست سال پيش)؛ ولي از آن جايي كه بحث تا حدودي به "کارگر" مربوط مي شود نويسنده به دانش محدود خود كه به چند كتاب و يادداشت خلاصه مي شود بسنده كرده و به چند نقل قول اكتفا مي كند. با اين اميد كه انديشمندان و محققاني كه بيشتر مي دانند گامي به جلو گذاشته و مبحث را بهتر باز كنند. ولي در حد اين يادداشت به چند تعريف كلاسيك (آيات نازل شده) قناعت مي شود: انگلس مي گويد: - " مقصود از پرولتاريا طبقه كارگر مزدور معاصر است، كه از خود صاحب هيچ گونه ابزار توليد نيست و براي آن كه زندگي كند ناچار است نيروي كار خود را به معرض فروش گذارد". (مانيفست حزب كمونيست - چاپ پكن) - "كمونيستها مي توانند تئوري خود را در يك اصل خلاصه كنند: الغاء مالكيت خصوصي". (همان جا) - "كمونيسها عار دارند كه مقاصد و نظريات خويش را پنهان سازند. آنها آشكارا اعلام مي كنند كه تنها از طريق واژگون ساختن همه نظام اجتماعي موجود، از راه جبر، وصول به هدفهايشان ميسر است. بگذار طبقات حاكمه در مقابل انقلاب كمونيستي بر خود بلرزند. پرولتارها در اين ميان چيزي جز زنجير خود را از دست نمي دهند، ولي جهاني را به دست خواهند آورد". (همان جا) حال با توجه به اين نکات پرسيده مي شود که: آيا امكان همزيستي بين پلوراليسم و نظام ايدئولوژيک وجود دارد؟ آيا مارکسيست/مسلمان (فرد "مکتبي") مي تواند پلوراليست هم باشد؟ منظورم همزيستي مقطعي/تاکتيکي براي يک برهه از زمان نيست؛ بلکه بنا به داده هاي ايدئولوژيک، چگونه مي توان به اين همزيستي دست يافت؟ آيا ايجاد نهادهاي كنترل بعد از پيروزي انقلابي كه محتواي كارگري نخواهد داشت عملي است؟ اصلا ضروري است؟ آيا مي شود به دموكراسي از طريق "نهاد هاي کنترل" دست يافت؟ چه چيز کنترل خواهد شد، انديشيدن، و يا صاحب انديشه؟ آيا الغاي مالكيت خصوصي در آغاز قرن بيست و يكم كار درستي است يا نه؟ حزب كمونيست ايران، (ماركسيست - لنينيست – مائوئيست17/4/2004) با ارجاع به فراخوان روزنامه کارگر چاپ 1886 تأکيد مي کند که "مالكيت خصوصي با خشونت آبياري مي شود! اين يك واقعيت تاريخي است!طبقه كارگر فقط با يك انقلاب قهرآميز مي تواند از چنگال سرمايه داري رها شود! اين يك حقيقت رهائي بخش است!" آيا مفاهيم فوق مي توانند با گويشهايي از دموكراسي (آن گونه كه تعريف متداولش است) مانند پلوراليسم، و "انسان را در مركز توجه قرار دادن" همسو و همنشين باشند، و اگر مي توانند چگونه؟ فراموش نكنيم كه قابل هضم ترين نوع پلوراليست سياسي - اجتماعي (از نوع سوسياليستي اش) خواهان آزادي تجارت و كاهش ماليات و غيره است كه انگلس آنها را "سوسياليستهاي محافظه كار" دانسته و با ريشخند مي گويد "آزادي بازرگاني به سود كارگر، حمايت گمركي به سود كارگر، محابس انفرادي به سود كارگر". مهمتر آن كه لنين در كتاب دولت و انقلاب با نقل قول از انگلس مي گويد كه "حق انتخابات همگاني (كه به زباني پلوراليسم سياسي - اجتماعي است) آلت برتري بورژوازي" بوده و كليه آنهايي را كه تا حدودي به پلوراليسم تن داده اند در يك جبهه "دموكراتهاي خرده بورژوا" قرار مي دهد. دليل پايه اي لنين را شايد در اين گفته اش بتوان يافت كه مي گويد: "كسي كه فقط مبارزه طبقات را قبول داشته باشد، هنوز ماركسيست نيست و ممكن است هنوز از چارچوب تفكر بورژوايي و سياست بورژوايي خارج نشده باشد. محدود ساختن ماركسيسم به آموزش مربوط به مبارزات طبقات - به معناي آنست كه از سر و ته آن زده شود، مورد تحريف قرار گيرد و به آن جا رسانده شود كه براي بورژوازي پذيرفتني باشد. ماركسيست فقط آن كسي است كه قبول نظريه مبارزه طبقات را تا قبول نظريه ديكتاتوري پرولتاريا بسط دهد. وجه تمايز يك خرده بورژواي عادي با يك ماركسيست در همين نكته است". خلاصه آن كه م.ل (کتابي) كسي است كه به ديكتاتوري پرولتاريا كه از طريق قهر به ثمر نشسته و هدف نهاييش زوال دولت است معتقد باشد. مازاد بر اين كه يك ماركسيست - لنينيست ناب به آزادي تا زماني كه دولت "زوال" نيافته معتقد نيست، و "دولت" را عامل سركوب طبقه سرمايه دار به وسيله كارگر مي داند. ناگفته روشن است كه دولت در هر سيستمي "عامل" سركوب طبقه تحت حاكميتش مي شود. البته مي توان گفت كه آن حرفها با تحليل مشخص از شرايط مشخص انقلاب روسيه و ديگر انقلابات قابل قبول هستند و مربوط به سالها پيش است ولي در مورد ايران بحث چيز ديگريست و در نتيجه برنامه بايستي چيز ديگري باشد. اميد نگارنده بر آنست که اين تحليل ها و راهکار ها در دست رس همگان قرار بگيرد، تا هم کارگران و هم مدافعان حقوق آنان از آن ها بهره مند شوند. تابه آن روز و بنا به داده هاي روي ميز (امروز) به چند تضاد تئوري - عملي اشاره مي شود. تضاد اول: تناقض بين مفاهيم و واقعيات اگر به چند واژه پايه اي در برخي از بيانيه/قطعنامه ها از جمله: "پلوراليسم سياسي"، "پلوراليسم اجتماعي"، "سكولاريسم"، "نهادهاي كنترل"، "بازرسي همگاني و هميشگي"، و امثالهم بينديشيم به اولين تناقض برمي خوريم. ولي براي بازشدن علت اين پايه اي ترين تضاد بايستي با چند پارامتر تشكيل دهنده هم برخورد كنيم. بار ديگر تکرار مي کنم که منظور نيّت نيست و يا اينکه تئوري اشتباه است، بلکه عملي کردن تئوري (و نحوه آن) در قرن 21 است. پارامتر ترس و ايدئولوژي براي به ثمر رساندن اهداف يک ايدئولوژي، مردم ("جامعه") بايستي معتقد به آن ايدئولوژي باشند و نه آن كه از پايه گذارانش و يا دست اندركارانش بهراسند؛ و يا آن را از روي خوشحالي براي سرنگون شدن نظام قبلي، و يا از روي ناچاري و نبود آلترناتيو پذيرا شوند. پذيرش کافي نيست، اعتقاد هم لازم است. اگر به 25 سال اخير نگاهي اجمالي و سطحي بيفكنيم مي بينيم كه بقاي رژيم شكنجه گر و جاني نه از آن روي بوده كه مردم معتقد به ايدئولوژي آخوندها بوده اند، و اسلام آخوندي توانسته دنياي بهتري را به خلق الناس بنمايد، بلكه ادامه حيات رژيم در اصل به خاطر ترسي است كه نهادهاي كنترل رژيم در دل و جان انسانهاي در زنجير به وجود آورده اند (به علاوه دلايل ديگر). البته رژيم آخوندها اولين پديده نيست كه اين گونه با چنگال وحشت زا به زندگي زالو وار خود ادامه مي دهد؛ تاريخ بسياري از اين مثالها (كه همه به نهادهاي كنترل معتقد بوده اند) را ديده و آزمايش كرده است. آلمان نازي، شوروي، چين، كره شمالي، افغانستان (کمونيست و طالباني) و غيره، همگي بر پايه ترس ادامه به حيات داده اند. (در اين مقطع به عمد وارد اين مبحث نمي شوم كه امپرياليسم هم با رعب و وحشت است كه برجا مانده است، و نهاد هاي کنترل مستتر، از جمله تبليغات رسانه اي، يکي از دلايل پايداري آن است). يكي از مشخصه هاي اساسي نظام ايدئولوژيک (چه اسلامي و چه كمونيستي) در اين است كه انسان را نهايتاً در "مركز توجه" قرار نميدهد. چرا كه لازمه پياده نمودن و به ثمر رساندن اهداف تمامي "ايدئولوژي"ها فدا كردن "فرد" ، "انسان" و "جزء" به خاطر "گروه"، "جامعه" و "كل" است. اين فدا فقط در شكل اقتصادي (سرمايه داري و يا سوسياليستي) خود را نمايان نمي كند، بلكه در آزادي بيان و عقيده نيز بروز مي نمايد (تا بحال و در عمل چنين بوده است). در عمل، وقتي پلوراليسم نباشد (رأي افراد سيستم چند وجهي را شکل ندهد) و راستاي آن "جمع" باشد (ايدئولوژيک)، ابراز عقيده "فرد" مي تواند برابر شود با خيانت به آرمان "جمع" و در تضاد با منافع "جمع". خيانت به آرمان برابر مي شود با خيانت به خون شهداي "انقلاب"، و بدين ترتيب، آن چيزي كه در وهله اول براي جامعه و "جمع" تدوين شده بود به تدريج تبديل مي شود به بلاي خودساخته اي كه فقط عده اي مکتبي كه گرايش ايدئولوژيكي دارند، از آن دفاع مي كنند، و داستان مي شود "علي و حوضش" - آن چه را كه هم اكنون در ايران مي بينيم و يا در طي ساليان بسيار در كشورهاي به اصطلاح "سوسياليستي" شاهد بوده ايم. اين جا بحث بر سر اين نيست كه اسلام بني اميه و خميني غلط بوده و اسلام بني عباس، اسماعيليه، منتظري و يا "مجاهدين" درست است؛ و يا آن كه فلان برداشت از ماركسيسم - لنينيسم خودپرستانه بوده اما بهمان نگرش از م.ل. کثرت گراست. استالين و يا خرشچف سوسياليسم را منحط کردند، و حزب کمونيست کارگري ايران و يا حزب توده نخواهد کرد. بحث بر سر احترامي بي چون و چرا به مقام "انسان" و حقوق فردي اوست. صحبت بر سر اين است كه آيا سازمانها و احزاب (در هر كشوري با هر ايدئولوژي اي) توانايي اين را دارند كه "انسان را در مركز توجه خود" (نه در حرف) قرار بدهند يا نه؟ ناگفته روشن است كه بسياري با گفته بالا به سادگي برخورد کرده و مدعي مي شوند كه تمام اين ايدئولوژيهاي ياد شده هدفي به جز "انسان را در مركز توجه قرار دادن" ندارند، و اگر به مورد اجرا گذاشته نشده علتش را بايستي در افراد جست و نه در "كلمه" و تئوري. شايد اين چنين باشد. ولي زماني كه "كلمه" نتواند در عمل معنا بيابد، آن "كلمه" معيوب است، نردبان ترقي خودكامگان است و عامل دلسردي "جمع". در اين چارچوب است كه بايستي به مقوله "نهادهاي كنترل"، و شوراها نگريست. نهادها زماني كارساز هستند كه كارشان "كنترل" باشد. كنترل آزادي به نفع "كارگر"، "كنترل" به نفع "دهقان"، "كنترل" به نفع "امت"، و نهايتاً "كنترل” به نفع بقاي دولت (و نه تضعيف دولت) تا بتواند به "وظايف انقلابي"اش ادامه بدهد. طبيعتاً در آن مقطع از زمان خواهد بود كه جنبنده اي را جرات اعتراض نخواهد ماند. ترس ديگر بار حاكم مي شود. و كميته هاي "كنترل و نظارت" (در نظام اسلامي بخوانيد امر به معروف و ...) در كوچه و بازار به دنبال "مديران سرمايه دار" كارخانجات، "كارفرمايان مزدور" كارگاهها و "حسابداران کلاش" شركتهاي تعاوني روستايي افتاده و با تازيانه افترا و برچسبهاي كم رنگ و پر رنگ مهر سكوت بر دهانشان مي نهند. تصويري كه هر روزه در شوروي استاليني مشاهده شد، و امروز به نوعي ديگر در چين و ايران اسلامي به نمايش گذاشته مي شود. در اين حالت است كه ديگر به نظر نمي رسد ايدئولوژي موتور حركت باشد، بلكه ترس است كه ضامن بقا شده است. پارامتر پيچيده تر شدن روابط انساني طبيعتاً اگر بخواهيم كه انسان (فرد) را در مركز توجه قرار بدهيم، بايستي كه در شق عملي آن، سيستم و تعريفي براي جايگاه انسان، و روابط بين اين "انسانها" به وجود بياوريم. قابل تامل آن كه، اين جا صحبت از "انسان" است، يعني يك "پديده مستقل" كه داراي مشخصات مختص خود بوده و از "حق انتخاب" برخوردار است. حقي كه نه "شوراهاي اسلامي" از هر شكلي، و نه "نهادهاي كنترل" سوسياليستي تحت هر عنواني بتوانند بر اين "فرد" و "حقوق" او تاثير بگذارند. "انسان" آزاد "حق" دارد كه به "نهادهاي كنترل" جواب منفي داده و در مقابل آن ها ايستادگي کند. ناگفته مشخص مي شود كه در اولين وهله، هر دوي اين سيستمهاي فكري (م.ل و اسلامي) دچار تضاد مي شوند. يا بايستي به انديشه خود پايبند بوده و "فرد" را فداي انديشه (و جمع) كنند و يا آن كه از موضع خود دوري گزيده و به قهقراي انديشه "انديويدواليسم"، "خرده بورژوايي" و "ليبراليسم" نزول كنند. ايجاد سيستمي كه "انسان" و "جامعه" دو عضو يكسان يك مجموعه (براي باز شدن مطلب مي توان به منطق رياضي و قوانين مجموعه ها و تحت مجموعه ها مراجعه نمود) باشند (يعني هر دو در مركز توجه قرار بگيرند) غير قابل تصور مي شود، چرا كه "انسان" حقوق مشخص داشته و توانايي نفي يا پذيرش بي چون و چراي اين حقوق را داراست. در حالي كه طراح اين "نظام" خواهان بهبودي "جامعه" مي باشد و براي اين "بهبود" برنامه اي طولاني مدت كه نبايد وقفه اي در آن به وجود بيايد ريخته است. ادغام اين دو پديده نامتجانس انسان و جامعه چيزي نخواهد بود، به جز روياي ناپايدار. عملي کردن تئوري مبحث فوق تا زماني كه مبحثي روشنفكرانه و نظري است، قابل هضم بوده و خواننده مي تواند به آساني موضع گرفته و يا از كنار آن بگذرد. سختي كار در زماني بروز مي كند كه تئوري مي خواهد منجر به عمل بشود ( منصور حکمت در کنگره سوم مي گفت: "اگرفکر نخواهد به عمل تبديل شود مفت نمي ارزد"). زماني كه "من" و "تو" و "او" كه به "نهادهاي كنترل" معتقد هستيم در مقابل "انسان"هايي كه معتقد به راه ما نيستند قرار مي گيريم، آن زمان كه با اعتصابات كارگري ضد دولتي روبرو مي شويم، زماني كه "ما" (مراجعه شود به جزوات اوليه مجاهدين– 1357) مي گوييم "سنديكاها تشكيلاتي رفرميستي" است؛ زماني كه "كارفرمايان" مي خواهند وارد معاملات متداول بازرگاني شده ولي "ما" اجازه نمي دهيم و يا زماني كه "اقتصاد" بايستي به شكل عملي و واقعگرايانه مديريت بشود، ولي "ما" آن روش را جاده صاف كن امپرياليستي مي خوانيمش، آن گاه است كه در زير فشار انتخاب بين "انديشه" و "حق انتخاب فردي" بايستي تعيين موضع كنيم. و اگر به سوي "نهادهاي كنترل" رفتيم ديگر راه بازگشت نخواهيم داشت و اگر به راه دوم هم رفتيم ديگر نبايستي باز گرديم. اين راه را بايستي تا به آخر پيمود، حتي اگر لازمه اش “قهر" باشد. و امروز (1383) است که بايد تعيين موضع کرد، تا "کارگر" بداند در کدام راستا سوق داده مي شود. انگلس مي گويد: "نياز پرولتاريا به دولت از نظر مصالح آزادي نبوده بلكه براي سركوب مخالفين خويش است و هنگامي كه از وجود آزادي مي توان سخن گفت آن گاه ديگر دولت هم وجود نخواهد داشت" در تكميل اين انديشه لنين مي گويد: "هنگام گذار از سرمايه داري به كمونيسم هنوز هم سركوب ضروريست ولي اين ديگر سركوب اقليت استثمارگر به دست اكثريت استثمار شونده است. دستگاه ويژه، ماشين ويژه سركوبي يعني "دولت" هنوز لازم است، ولي اين ديگر يك دولت انتقالي است". همان گونه كه مي بينيم رهبران انديشه ماركسيسم - لنينيسم با اعتقاد به امر آگاهي توده ها از همان اول كار مشخص مي كنند كه نيازهاي "گذار به كمونيسم" چيزي به جز "قهر و سركوب" حقوق فردي نيست. يا به زباني ساده تر انسان را نمي توان "در مركز توجه قرار" داد، و راستاي ايدئولوژي م.ل "جامعه" است و نه "انسان". پلوراليسم (در تئوري) پلوراليسم (سيستمي چند وجهي متشکل از اعضاي نامتجانس) يعني اصل انتقادپذيري. انتقاد از دولت، از انديشه حاكم، از تثبيت قوانين به نفع فرد يا جمع به خصوص. پلوراليسم يعني ابزار براي تغيير. تغيير دولت به نفع دولتي ديگر، تغيير برنامه اقتصادي از چپ به راست و ديگر بار از راست به چپ. پلوراليسم يعني همزيستي چپ با راست. پلوراليسم يعني قبول آزادي بي قيد و شرط فردي، و امنيت بي چون و چراي سياسي احزاب. پلوراليسم در "محتوا" مخالف با هيچ انديشه اي “ اسلامي" (از هر شكلش) و "كمونيستي" (تحت هر عنواني) نيست، اما در تضاد با نظام ايدئولوژيکي است. پلوراليست ضد كيش شخصيت است، ضد امام و پيشوا و رهبر عقيدتي است. پلوراليست ضد بنيادگرايي است، ضد انحصارطلبي است. پلوراليست طرفدار انقلاب فرهنگي اي است كه راستايش حفظ منافع قشر به خصوصي نباشد. پلوراليست ضد زندان (سياسي) است و مخالف سانسور (به هر دليلي). پلوراليست مشوق اصل انتقادپذيري است و مروج تكثير نشريات با تمامي انديشه هاست. پلوراليست به گذشته نمي نگرد، آينده بين است. نويسندگان را قدر مي دارد و شاعران را مي ستايد. در اين سيستم هر حزبي و انديشه اي حق رأي دارد و هيچ شاعر يا نويسنده اي خائن به "آرمان خلق" نيست. چرا كه آرمانها در تغيير هستند. پلوراليست ميتواند خود را با انديشه و نظام بورژوايي يكي نداند ولي از آن فراري نيست. پلوراليست بازدارنده توسعه قشري گري است، چرا که خواهان توسعه سكولاسيزم است. پلوراليست به وحي معتقد نيست، چرا كه وحي (و حکومت ديني مردمسالار و غير از آن) محتاج به راي يك منبع منفرد (رهبر عقيدتي) است، پلوراليست به تجمع آرا مي پردازد. کثرت گراست. پلوراليست را با کميته هاي کنترل كاري نيست. كنترل دائماً در اختيار يك واحد از جامعه قرار ندارد. كنترل براي بقاي پلوراليسم است و نه بقاي "طبقه". پلوراليسم يک انديشه فلسفي نيست، اما در فلسفه فقط به "ماده" و "فكر" قناعت نمي كند و عناصر ديگري را هم به ياري مي گيرد، همان گونه كه در "سياست" انديشه اي است منتج از افكار "ليبرال دمكرات"ها. در يك كلام انديشه هاي اسلامي و ماركسيست - لنينيستي در نظام پلوراليستي مي توانند رشد كنند ولي به تدريج به آنتي تز آن تبديل مي شوند. به طور مثال، اگر به سرانجام حزب كمونيست شوروي بعد از رفرم گورباچف (كه به تز دوبچك "سوسياليسم با چهره اي انساني" معتقد بود) بنگريم مي بينيم كه سيستم اجتماعي ماهيت قبلي خود را بالكل از دست مي دهد و پلوراليسم به ذوب كننده سيستم فكري قبلي مبدل مي شود. داستان اسلام چندان دور از اين مثال نيست. در اسلام "فرد" نمي تواند به "امام" وقت انتقاد كند چه برسد به خدا (مي دانيم که در اسلام همه چيز در راه خداست). حال آن كه در پلوراليسم سياسي- اجتماعي "انسان" از عدم وجود خود نمي هراسد. "انسان" رهبر خود است و اين خود است كه رهبرش را برمي گزيند. در انديشه اي كه پلوراليسم را نمي پذيرد اين رهبر است كه خود را بر فرد مسلط مي كند، و رهبر از انديشه آبشخور دارد و نه از تجمع افكار "انسانها". پلوراليسم ضامن قوانين است و ضامن تغيير قوانين، و اين "انسان” است كه در محور اين "تغييرات" قرار گرفته و حاكم نيازهاي مقطعي خود مي شود. در نظام ايدئولوژيک تغييرات منتج از برداشت مکتبي و تأويل آن ايدئولوژي است. همان طوري كه مي بينيم در يک سيستم پلوراليست، از آن جايي كه انسان آزاد به انتخاب است، مي تواند مروج ظلم طبقاتي هم بشود، چرا كه كارگر فقط به صورتي مقطعي - صوري (و نه دائمي) پشتيبان سياسي دارد (مثلاً به وسيله يك حزب). اينست بهاي آزادي، و قرار دادن "انسان" در مركز توجه در سيستمي پلوراليست. و اينست نتيجه دفاع از پلوراليسم و مهمتر آن كه اينست تضادي كه ما در پيش خواهيم داشت. يك تضاد عملي، تضادي كه رهنمودش را بايستي در ايدئولوژي خود بيابيم و به آن معتقد باشيم، هر چند كه "انسانها" خون بگريند. همان گونه كه دانشجويان چيني در ميدان تيانمن به خون نشستند، چرا كه كهنه كارترين يار مائو (دانگ شياپينگ) در كنار "پراگماتيست ترين" همكارش "منافع جامعه" را بر حق انتخاب "انسان" مرجح نمودند. تضاد دوم: ساختار و بافت اجتماعي و نگرش به مفهوم "کارگر" به اين تضاد و تضاد هاي ديگر در يادداشت هاي بعدي اشاره مي شود. خلاصه كلام نگارنده سعي كرده است كه بر روي چند مطلب انگشت بگذارد: 1- سازمان پيشرو، و يا حزب سياسي نمي تواند بدون ايدئولوژي حركت كند. ايدئولوژي موتور حركت است و بالطبع هدف دار است. راستا دارد. يعني در يك مقطع از زمان بين دو چيز اصلي مجبور است كه يكي را فرعي كند. يا "فرد" هدفش خواهد بود يا "جامعه". هر دو نمي شود. اگر هم بشود ازدواجي ناموزون و ناپايدار خواهد بود. 2- در زماني كه بايستي بين جامعه و انسان اصلي - فرعي نمود، هيچ سيستم جهان شمولي فرد را در مركز توجه قرار نمي دهد، مگر آن كه به انديويدواليسم و اگزيستانسياليسم (اصالت وجود) گرايش داشته باشد. در اين صورت آن نيرو و يا حزب ديگر يك نيروي سياسي پيشتاز نبوده، بلكه محفلي است روشنفكرانه. (البته در زمان جنگ جهاني دوم پايه گذاران اگزيستانسياليسم با مقاومت فرانسه همكاري مي كردند). 3- يك چيز مسلم است، تا خلق، مردم، ملت، امت، (و يا هر واژه ديگري كه صحيح است) با برنامه هاي روشن نيروهاي پيشتاز آشنا نگردد، از آن نيرو پشتيباني نخواهد كرد. اگر نيروي پيشتاز معتقد به تغيير "روانشناسي اجتماعي" است (مثلا سچفخا)، اولين گام را بايستي در شناساندن خود آن گونه كه هست بردارد، در غير اين صورت، سلب اعتماد اولين بازتاب آن خواهد بود. منصور حکمت در سخنراني افتتاحيه کنگره سوم مي گويد: "يک فرصت معين به ما داده شده"، "يک خلأ سياسي در ايران بوجود آمده" و "اگر آدم هاي معين کمونيست، در لحظات معيني در تاريخ، اراده هاي معيني نکنند، و آن ظرفيت تاريخ را در خودشان بوجود نياورند شکست مي خورند". نکته قابل تأمل اين که از سال 1357 تاکنون اعتماد مردم (کارگران) به احزاب و سازمان هاي سياسي (اپوزيسيون) رو به پايين بوده تا صعودي. و عکس العمل جامعه بيان کننده اين است که آدم هاي کمونيست از فرصت هاي تاريخي استفاده نکرده و روزانه پايگاه خود را از دست مي دهند (البته تبليغات برخي از اين احزاب چنان است که گويي مردم در فرودگاه مهرآباد براي ورود اينها تجمع کرده اند؛ که از اين مي گذريم). 4- به جاست كه كمي تامل كرده و به جامعه نگاهي بيندازيم و ببينيم كه آيا جامعه و فرهنگ ايران خواهان "نهاد (شورا)هاي كنترل" هست يا نه؟ البته كه نبايستي خواست ملت (يعني عدالت اجتماعي) را با ايجاد "نهادهاي كنترل" مخلوط كنيم. ملت ايران هميشه مبارزاتش "ترقيخواهانه" و آزاديخواهانه بوده، در اين شكي نيست ولي ملت ايران تاكنون هميشه به سرمايه داري خصوصي (و تمام عوارضش) هم گرايش داشته است و كليه مبارزاتش در راستاي ايجاد سيستمي پلوراليستي بوده، و نه گسترش (يا پيدايش) نهادهاي كنترل و نظارت (اسلامي يا كمونيستي). سوالي که در اين يادداشت به آن پاسخ داده نشده اين است که سازمان هاي سياسي- ايدئولوگ چگونه مي خواهند خلأ بين تئوري و عمل را پر کرده و آحاد مختلف جامعه و طبقه کارگر در رأس آن را، هماهنگ با برنامه هاي خود، راهبري کنند؟ و آيا چشم انداز هماهنگي مابين خواست هاي طبقه کارگر و مدافعان سياسي طبقه کارگر وجود دارد يا نه؟ راه کارگر در بيانيه ماه مه 2004 تأکيد دارد که "در شرايط کنوني سازمانيابي در مقياس سراسري به اعتماد بخش هاي مختلف کارگري، به اراده و آگاهي جنبش چپ، کارگران پيشرو و روشنفکران مدافع طبقه کارگربستگي دارد". اين اعتماد چگونه بازسازي مي شود؟ حزب رنجبران در اطلاعيه 2/2/1383 تاکيد مي کند: "واقعيت تلخ تاريخي اين است که وقتي نيروهاي سياسي مدعي مدافع طبقه کارگر و کمونيسم در فرقه گرايي به سر برده و حتا آن را دستاوردي "پلوراليستي" مي دانند! انتظار داشتن از اينکه کارگران خود راسا اقدام به ايجاد تشکل مستقل کارگري سراسري بزنند، انتظار بي هوده اي است." و سرانجام اگر با مهدي سامع (1376) موافق باشيم - "اگر يك جريان كمونيستي توانسته باشد بهتر براي اكثريت مردم كه مسلماً منافع آنها به طور كامل در نظام سوسياليستي تامين مي شود، كار كند مردم را در سرنوشت خود هر چه بيشتر دخيل كرده باشد و سياستهاي اقتصادي، اجتماعي بهتري را ارائه دهد، حتماً انتخاب خواهد شد"، آيا هنوز هم متوسل شدن به نهادهاي كنترل (به خاطر هر هدف و دليلي) لازم است؟ و آيا بهتر نيست كه در آغاز قرن يبست و يكم، با حفظ كليه اعتقاداتمان به "عدالت اجتماعي"، نگاهي ديگر به روشمان (و نه انديشه مان) براي براندازي ظلم و ستم بيندازيم، تا که انديشه نه تنها براي حفظ منافع طبقات زحمتکش بلکه براي تضمين آزادي هاي فردي زحمتکشان هم عمل کند؟ ماهنامه ديدگاه 6 ارديبهشت 1383 * اين مقاله به روز شده يادداشتي است (به عنوان "راستا") که پيش از اين در فروردين 1376 در نبرد خلق 142 به چاپ رسيده است. در آنجا نگارنده به موارد مختلف از جمله مواضع سچفخا و شوراي ملي مقاومت پرداخته است.

---

[Post your comment]   [Totalt posted comments 0]    

Printable version  
Email it to a friend

ICE_Archive: 
Also from:  [علی ناظر]:



>  «خیانت سکوت» - بخش 1-3   

>  گامی دیگر به سوی راست میانه   

>  اعتصاب غذا Ùˆ گفتگویی دوستانه   

>  تعهد 92   

>  مارگزیده   

>  ارسال ترجمه متن « مردم آزاده جهان - فراخوان برای آزادسازی گروگانها»   

>  رنگ شکست استراتژیک رژیم   

>  استراتژی کلان Ùˆ انتظار معجزه از مجاهدین   

>  مدیریت محترم سایت پژواک   

>  نبردی نابرابر   

>  تغییر ماهیت جنگ طلبی   

>  از Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ ترسند؟   

>  ما همان جمع پراکنده    

>  در ایران فردا   

>  دیدگاه دوباره Ù‡Ú© شد   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پاد زهر - اسلام سیاسی (4)   

>  از کاوه Ú†Ù‡ خبر؟   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پاد زهر - اسلام سیاسی (3)   

>  اشتباه محاسبه - کامل - بخش 1-11   

>  تلاش رذیلانه، محزون Ùˆ غیر اصولی   

>  نامه ای به خواننده   

>  یک اقدام Ùˆ خواست فوری   

>  آدرس عوضی یا نوشدارو پس از...   

>  خمپاره باران لیبرتی   

>  تیر هوایی در جنگ زرگری   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پادزهر – اسلام سیاسی (2)   

>  صفحاتی از زهر Ùˆ پادزهر – اسلام سیاسی (1)   

>  در حاشیه «اشتباه محاسبه»– «انصاف»   

>  اشتباه محاسبه – معین عمل«بختک» (بخش پایانی)   

>  اشتباه محاسبه – معین عمل «فرهنگ» (9)   

>  اشتباه محاسبه – مدیریت تغییر (8)   

>  اشتباه محاسبه – هزینه (7)   

>  اشتباه محاسبه – ارباب بی مروت، Ùˆ با مروت دنیا (6)   

>  اشتباه محاسبه - «اگر»های حاضر Ùˆ غایب (5)   

>  پس از 15 سال، از «فراکسیون اصلی» Ú†Ù‡ خبر؟   

>  اشتباه محاسبه – کاریسمای جنگ (4)   

>  اشتباه محاسبه - «ساده سازی، شبیه سازی» (3)   

>  اشتباه محاسبه – تبیین، Ø´Ú©Ù„ Ùˆ محتوا (2)   

>  اشتباه محاسبه - مفتی، مفتی (1)   

>  فشنگ Ùˆ موشک در راه خدا   

>  «خوشبختانه»   

>  انگار نه انگار   

>  تلاش رذیلانه   

>  بهره گیری رذیلانه   

>  بدرود Ùˆ تسلیت   

>  سنگ خارا – بخش اول-چهارم   

>  سنگ خارا – بخش چهارم - «اتهام»   

>  سنگ خارا – بخش سوم - «بحران عدم اعتماد»   

>  سنگ خارا – بخش دوم - «آسیب پذیری»   

>  سنگ خارا – بخش اول   

>  جبهه وسیع - بخش 1 -4   

>  اصولی کیست؟   

>  ناتوانی اپوزیسیون: «راه حل پيشگيرانه يا دگرديسي»   

>  سر Ùˆ ته یک کرباس   

>  زدند Ùˆ ما چیزی نگفتیم   

>  تهاجم   

>  پیام روشن Ùˆ نهفته موشک کاتیوشا   

>  بدهکار   

>  آمریکا، اشرف، طرح اروپا (حاشیه 1)   

>  آمریکا، اشرف، طرح اروپا (بخش چهارم)   

>  آمریکا، اشرف، Ùˆ طرح اروپا (پخش سوم)   

>  آمریکا، اشرف Ùˆ طرح اروپا (بخش دوم)   

>  آمریکا، اشرف، Ùˆ طرح اروپا (بخش اول)   

>  کمر غول   

>  خبر خوب؟   

>  رضا پهلوی Ùˆ «نافرمانی مدنی»   

>  حرمت قلم   

>  والسلام؟   

>  ناجی   

>  «عجیب» Ùˆ «غریب»   

>  ارزیابی ناقص از سی سال مبارزه   

>  سلام گرگ بی طمع نیست   

>  «علی ناظر، مرز سرخ تو کجاست Ùˆ چیست؟»   

>  با خودمان جدی باشیم   

>  چند خبر Ùˆ چند نکته   

>  جدا کردن «سر» از «بدنه»   

>  مدل چهارم   

>  سخنی با اساتید Ùˆ صاحبان کرسی   

>  «تروریستها» - بخش چهارم   

>  «تروریستها» - بخش سوم   

>  «تروریستها» - بخش دوم   

>  «تروریست»ها (بخش اول)   

>  زنده باد آزادی، زنده باد دموکراسی   

>  آقای رئیس جمهور اوباما   

>  مرز سرخ   

>  نیم درصدی، خس Ùˆ خاشاک، زردک Ùˆ خرس ها   

>  رکن چهارم در جبهه خلق   

>  معضل میز   

>  گردهمایی 18 ژوئن   

>  فصلی تازه   

>  آن صدای بی صدا   

>  پوزه بند   

>  این «پیروزی قضایی» نیست   

>  سینه زنهای گورکَن   

>  یاری رسانی برای پیشگیری از تکرار «سربرنیتسا»   

>  اگر مالکی Ú©Ú©ÛŒ در تنبان ندارد...   

>  اگر مالکی Ú©Ú©ÛŒ در تنبان ندارد...   

>  نگاهی به پیام دکتر کریم قصیم   

>  نگاهی به پیام دکتر کریم قصیم   

>  پاسخ صلیب سرخ
به نامه 330 «انسان» «مستقل»   

>  بحران انقلابي ØŒ فروپاشي، يا سرنگوني؟   

>  آزادي بيان در فرهنگ رب النوعي   

>  چشم انداز Ùˆ نقش رسانه ها بر مبناي ÙŠÚ© تحليل«گام بعدي»   

>  مذهب ستیزی یا مذهب زدایی   

>  تشدید بحران یا کنترل بحران؟   

>  جنگی آزادیبخش برای صلحی پایدار   

>  نظام ايدئولوژيک - تضاد تئوري Ùˆ پراتيک   

>  یک خبر مهم، یک برخورد سرد - (آذر 87)   

>  تعيين تکليف حقوقي مجاهدين   

>  چرا رهبر جا زد؟   

>  پیام یک شاعر، شعر Ùˆ شعار دانشجو   

>  تروريستها بيکار ننشسته اند، خاک ايران - آخرين خاک ريز   

>  زهر Ùˆ پادزهر   

>  اگر...   

>  هشدار به رهبران   

>  رهبر وضو نداشت   

>  هشدار به رهبران   

>  Ù…ÛŒ اندیشم، پس هستم   

>  دیگر دخالت در اشرف موضوعیت ندارد   

>  دیگر دخالت در اشرف موضوعیت ندارد   

>  گارد خود را پایین نیاوریم   

>  شرط لازم Ùˆ کافی   

>  دایه، دایه [سفر 8 روزه خامنه ای به کردستان]   

>  گفتگو با علی ناظر، پیرامون انتخابات دهم [23 خرداد 88]   

>  دیدگاه سوم – نگاهی به خیزش 88ØŒ بخش 1 - 3   

>  اصولی کیست - بخش 1 - 4   

>  جهت اطلاع   

>  عادت   

>  190190   

>  تناقض در پیام   

>  تکفیر   

>  چوب دو سر گُهی   

>  خر باباته   

>  مشکل رهبر بودن   

>  برای مدتی
برخی از ستونهای دیدگاه
از روز سه شنبه سوم ماه Ù…ÛŒ فعال نخواهد بود   

>  تشکر از 330 «انسان» «مستقل»   

>  خر باباته   

>  نامه به رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ   

>  نامه به رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ   

>  تست برنامه Û°Û³   

>  تست برنامه Û°Û²   

>  تست برنامه Û°Û±   

>  مشکل رهبر بودن   

>  چوب دو سر گُهی   

>  تکفیر   

>  تست ششم عنوان   

>  تست ایران اتمی   

>  تست برنامه   

>  وظیفه مبرم   

>  تست برنامه   

>  اعتماد شرطی Ùˆ عکس العملی   

>  جامه ات شویم شپشهایت کشم   

>  تناقض در پیام   

>  190190   

>  ثبت پیامها Ùˆ نظرها
در محکومیت کشتار ساکنین بی دفاع اشرف   

>  اقدام خیلی سیاسی   

>  عادت   

>  آقای کدیور مشکل شما چیست؟   

>  بهاران خجسته باد   

>  قزلحصار Ùˆ ضرورت تعیین گزارشگر ویژه   

>  شریک دزد Ùˆ رفیق قافله   

>  ژورنالیسم «بو»دار   

>  لجن مال کردن سایت کلمه؟   

>  یک گام به جلو، دو گام به عقب   

>  فراتر از باورهای سمبلیک   

>  اخاذی سیاسی   

>  پیام اسلامی   

>  از این «من» عُق ام Ù…ÛŒ گیرد   

>  Ú†Ù‡ سال بدی   

>  حرف کهنه ای Ú©Ù‡ تازه است   

>  دنیای خر تو خر جمهوری اسلامی   

>  3499   

>  شایعه «مرگ ظالمان»   

>  «عرب» Ùˆ «مسلمان»   

>  خر لنگ   

>  فرهاد دیدگاه هم رفت   

>  اگر بیل زنی ...ØŸ   

>  خودسری Ùˆ خود زنی   

>  خودسر   

>  عزیزم، رفیقم، ستار   

>  فاشیسم Ùˆ دو رویی   

>  فرود Ùˆ پرواز سوال برانگیز   

>  استمداد خانواده ابراهیمی برای نجات جان وحید   

>  ساختار Ø´Ú©Ù†ÛŒ   

>  ایرج عزیز   

>  آن کار دیگر Ù…ÛŒ کنند   

>  به نام آزادی   

>  ما Ùˆ جنگ طلبی   

>  دوران بلبشو
   

>  جهت اطلاع
نامه سرگشاده به هیلاری کلینتون   

>  حرمت انسانی!   

>  An Open letter to Mrs Hillary Clinton   

>  نامه سرگشاده به هیلاری کلینتون   

>  تبریک   

>  دموکراسی Ùˆ پاسپورت   

>  چند سوال از آقای محدثین   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس - بخش چهارم   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس - بخش سوم   

>  سخنرانی محرمانه معاون وزیر اطلاعات در مشهد، (آبان 1388)   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس - بخش دوم   

>  دیدار «مثبت Ùˆ خوب» ایاد علاوی Ùˆ نوری مالکی   

>  در حاشیه گردهمایی پاریس – بخش اول   

>  هواداران طلبکار   

>  چادر   

>  صفحه خط دار   

>  1929   

>  تو کجا Ùˆ علی کجا   

>  صاحب مردهء صاحب مرده   

>  «دولت یهود»   

>  من در اقلیت هستم   

>  تا Ú†Ù‡ اندازه؟   

>  22 میانگین سیاسی 15 Ùˆ 30
بخش اول پیش زمینه   

>  «فرار به جلو» موسوی
   

>  اصل، «اصول» است   

>  رهبران ما، رهبران آنها   

>  دیدگاه [اطلاعیه مشترک]: اعدام جنایت کارانه ÛŒ پنج زندانی سیاسی را محکوم Ù…ÛŒ کنیم   

>  اعدام 5 زندانی سیاسی
جلاد ننگت باد   

>  نتیجه بحث آزاد   

>  مسئولیت ستونهای دیدگاه   

>  تا اطلاع ثانوی   

>  کدنویسی اخیر دیدگاه   

>  خودسانسوری؟   

>  خاکستر بر سر   

>  بحث آزاد   

>  زوج خوشبخت   

>  پرسش Ùˆ پاسخ
در باره «انتخابات» عراق Ùˆ پيامدهاى آن   

>  شکوائیه   

>  رضا پهلوی در مسیر بازگشت به اصل خود
   

>  خشنودی رژیم اسلامی، خشنودی آمریکا   

>  رفراندوم؟   

>  خامنه ای در Ú©ÙˆÚ†Ù‡ Ùˆ بازار   

>  تو Ú©Ù‡ سهل است عمر Ùˆ عثمان Ùˆ علی هم نتوانستند   

>  آمریکا جاده صاف Ú©Ù† رژیم اسلامی   

>  خود کرده را تدبیر نیست   

>  رئال پلیتیک «جبهه (وسیع) مردم» (بخش سوم)   

>  تضمین امنیت مجاهدین   

>  «جبهه (وسیع) مردم» Ùˆ چند ماده   

>  جبهه وسیع (بخش دوم) «جبهه مردم» یا «جبهه همبستگی ملی»؟   

>  جبهه وسیع (بخش اول) همبستگی آری، ولی...   

>  شعار همیشه زنده
آزادی، نان، کار، مسکن   

>  رژیم اسلامی علیه بشریت
جهان علیه رژیم همصدا Ù…ÛŒ شود   

>  کوتاه Ùˆ مهم   

>  پیام مسعود رجوی به رضا پهلوی   

>  باز 19 بهمن شد
   

>  گفتگوی تلفنی کوتاه   

>  برای ثبت مقالات خود تقاضای کد ورودی کنید   

>  با پوزش   

>  هشدار، مشکل فنی   

>  موازین دیدگاه از اول فروردین 1389   

>  چرا
در برابر تندر می ایستند
خانه را روشن می کنند
Ùˆ Ù…ÛŒ میرند؟   

>  مهم Ùˆ آموزنده همایش کوثر عناصر اطلاعاتی رژیم برای کنترل بحران؟   

>  ویژه نامه بحران 88
   

>  ویژه نامه بحران 88   

>  یک پیام، یک التزام، یک بایست   

>  قتل علی موسوی   

>  منتظری ستیزان   

>  جراحی   

>  هراس از حسینعلی منتظری   

>  هشدار – ویروس   

>  حسینعلی منتظری درگذشت   

>  انحراف اذهان از بحران فروپاشی   

>  هراس تمامیت خواهان
از زنده شدن شعار «مرگ بر خمینی»   

>  مرگ بر خمینی   

>  نظریه پرداز   

>  16 آذر جرقه Ù…ÛŒ زند
گردآوری اخبار لحظه به لحظه   

>  مواجهه آزادیخواهانه Ùˆ دموکراتیک؟   

>  دیدگاه: بریتانیا به دنبال درگیری نیست   

>  دیدگاه: دستگیری 5 شهروند بریتانیایی در خلیج فارس   

>  مردم قدرناشناس   

>  پیام مسعود رجوی Ùˆ تعیین تکلیف Ùˆ فرجام نهایی   

>  دولت سایه   

>  سرکوب در داخل، قتل عام در خارج؟   

>  «گیر» دادن به موسوی – در پاسخ به فرهاد مهدوی   

>  سه سیزده Ùˆ یک بیانیه   

>  13 آبان، موضعگیری ها   

>  هفته
بی ظرفیت ها
و بی ظرف ها
   

>  بحران زا Ùˆ بحران زی   

>  حمله به سپاه Ùˆ قتل 60 پاسدار   

>  فتوایی Ú©Ù‡ خمینی Ùˆ خامنه ای هم نداده اند   

>  ساعت 5:30 بامداد امروز بهنود شجاعی اعدام شد   

>  کس نخارد پشت من....   

>  دو رفیق   

>  بند ناف
   

>  یادداشت سه روز اخیر   

>  دیدگاه در حال بازسازی است   

>  هتاکی به رنگ سبز   

>  میان ماه من تا...   

>  سرفصل اخبار - راه پیمایی روز قدس   

>  سیاست خارجی   

>  10000   

>  راهکاری بهتر؟   

>  پاسخ عفو بین الملل پیرامون دکتر محمد ملکی   

>  من اینجا ایستاده ام   

>  ستون نظرهای سایت دیدگاه   

>  دوست عزیز   

>  تفاوت دو اخلاق   

>  انتقاد همراه با راهکار – در حاشیه نوشتار اسماعیل وفا یغمایی   

>  بازخوانی یک گزارش خبری
در حاشیه مراسم تودیع Ùˆ معارفه   

>  الزایمر سیاسی   

>  تست ستون بحران فروپاشی   

>  تست - ستون بیانیه، پیامها، فراخوان، گردهمایی   

>  پایه ریزان فرهنگ سرکوب   

>  گفتگو با کریم قصیم   

>  دیدگاه سوم – بخش سوم   

>  تست   

>  فراخوان در حمایت سریع Ùˆ فوری از جان Ùˆ حرمت انسانی ساکنان قرارگاه اشرف   

>  تست   

>  Iran s Crises Site - English   

>  بنام آزادی انسان - تحلیلی از بحران برآمده از 11 سپتامبر [بولتن بحران]   

>  بولتن بحران جایگزین سایت دیدگاه   

>  تودهنی سیستماتیک به یاوه سرایان   

>  نامهء سرگشاده به مریم رجوی   

>  سایت های هواداران مجاهدین، علی ناظر را افشا Ù…ÛŒ کند   

>  تأمل Ùˆ تفسیر با شما   

>  «زهر» Ùˆ «پادزهر»   

>  بولتن انگلیسی - آزمایشی   

>  بولتن فارسی - آزمایشی   

>  بولتن بحران   

>  بولتن بحران   

>  حل معادلهء چند مجهولي   

>  چرا فراخوان   

>  فراخوان   

>  جنگ Ùˆ صلح شيرين عبادي   

>  پيام مسعود رجوي، پيامي براي ديگران   

>  خبر فوري حملهء عوامل رژيم با قمه به معترضان   

>  فعاليت ستون نظر کاربران   

>  نامه دفتر نخست وزير (توني بلر) Ùˆ وزارت خارجه انگليس به کاربران ديدگاه [متن انگليسي]   

>  پاسخ دولت انگلستان به کاربران سايت ديدگاه (سايت بحران)   

>  بدون صغري Ùˆ کبري   

>  آدرس غلط   

>  34 منهاي 1   

>  مجاهدين Ùˆ تکرار مکررات   

>  نظري ناروا در باره «بيدي Ú©Ù‡ نمي لرزد»   

>  بدون تفسير   

>  پاپوش   

>  متکي بر دغلکاري يا باور مذهبي   

>  گُل بود به سبزه نيز آراسته شد   

>  اتومات شدن
ستونهاي يادداشت روز Ùˆ يادداشت هفته   

>  Ø´Ú©Ù„ Ùˆ محتوا [فني]   

>  اولين پروژهء سايت بحران به پايان رسيد   

>  نامه به توني بلر پيرامون بحران جاري [همراه با ليست امضاي دريافتي]   

>  ÙŠÚ© نرم افزار مسوول سايت ديدگاه شد   

>  ديدگاه در 9 ماه آينده   

>  پايان نامه – انتقال تجربه
   

>  ياداشت روز   

>  خنديد   

>  هر پديده اي عمري دارد   

>  يادداشت هاي روز ديدگاه   

>  ديدگاه هرچقدر پول بدهد آش مي خورد   

>  نقض قوانين کپي رايت پيگرد قانوني دارد   

>  تروريستها بيکار ننشسته اند، خاک ايران - آخرين خاک ريز   

>  فراسوي ديدگاه
به سوي اتومات شدن کامل   

>  توبه بي توبه   

>  اگر او مادر من بود   

>  28 سال جنايت، 28 سال مبارزه Ùˆ مقاومت
حکومت اسلامي، فصل لاله ريزان خلق ايران   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  بي بي سي را Ú†Ù‡ مي شود؟   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  27 سال دروغ، 27 سال خيانت، 27 سال جنايت
27سال مبارزهء سرنگوني طلبانه   

>  من هستم چون مبارزه مي کنم. رژيم هست، چون...   

>  Ú†Ù‡ زشت   

>  «يادداشت روز»   

>  گام اول براي حملهء نظامي به ايران   

>  موازين Ùˆ راهکار براي ستون نظر کاربران   

>  موازين Ùˆ راهکار براي ستون نظر کاربران   

>  نه، اينطوري نمي شود!   

>  نه، اينطوري نمي شود!   

>  شرایط Ùˆ نحوهء ثبت‌نام در بخش دیدگاه کاربران   

>  اعدام صدام - بربريت لخت Ùˆ عور   

>  «مي توان Ùˆ بايد»
نامهء سرگشاده به مسوولين
کميسيونهاي شوراي ملي مقاومت   

>  آغاز هشتمين سال فعاليت ديدگاه
   

>  1737   

>  لطفا نام Ùˆ نام خانوادگي نظر دهنده قيد شود   

>  تقلب، تخلف، رأي سازي، فرهنگ آخوندي   

>  نه! کافي نيست   

>  حذف نام مجاهدين از ليست تروريستي   

>  کارت رژيم سوخت   

>  آخرين وداع   

>  جملات پراکنده   

>  براي سرنگوني بايد اين اسب را لنگ کرد   

>  مرحلهء دوم اتومات شدن ديدگاه   

>  ميز متقلب ها   

>  پيام هميشگي استعمارگر پير   

>  قُرُم...قُرُم...قُرُمساق   

>  لينک به چند سايت - مدافعان حقوق بشر   

>  دفاع از مدافعین آزادی   

>  مسئووليت پذيري   

>  دفاع از مدافعين آزادي   

>  ÙŠÚ© گام کيفي براي مريم رجوي Ùˆ يارانش   

>  زن در زندان
علي ناظر   

>  سؤالات انحرافي بي بي سي   

>  «ترورريستي» Ú©Ù‡ تروريست نيست، ترورريستي Ú©Ù‡ تروريست هست، Ùˆ آنکه ترور مي کند   

>  ديدگاه در راستاي اتومات شدن
ستون دیدگاه کاربران   

>  عبرت بگيريد   

>  منافق   

>  نامهء کاربران ديدگاه   

>  دو نکته   

>  نامهء کاربران ديدگاه – شمارهء3 منتشر شد   

>  نامهء کاربران ديدگاه شمارهء 2   

>  عليه حملهء نظامي به ايران
ودر حمايت از
مراعات دقيق حقوق ايرانيان پناهنده در عراق   

>  نامهء کاربران ديدگاه – شمارهء 1 - منتشر شد   

>  Ùˆ باز کُشتند   

>  پيامي به اپوزيسيون   

>  نامهء کاربران ديدگاه – شمارهء صفر   

>  خطر نزديک Ùˆ دعا واجب   

>  دعوت به همکاري Ùˆ ارسال مطلب ويژه براي «سوژه نامهء ديدگاه»   

>  تغييرات شکلي در ديدگاه   

>  5=2+2   

>  بد Ùˆ بدتر
   

>  اگر...   

>  جنگ يا صلح، واقعيت يا سراب   

>  فقط چند جمله   

>  «صداي رسا»   

>  مسوول ستون   

>  سايت بحران Ùˆ نگاهي به «نظر» کاربران   

>  چشم انداز Ùˆ نقش رسانه ها بر مبناي ÙŠÚ© تحليل   

>  گام بعدي   

>  خلط مبحث   

>  در بارهء ستون تازه ترين مطالب   

>  درد دل
   

>  انفجار اتوبوس شهري حامل كارگران قرارگاه اشرف توسط رژيم پليد آخوندي 13 شهيد Ùˆ 15 مجروح برجاي گذاشت   

>  عقب نشيني رژيم Ùˆ درسي Ú©Ù‡ بايد مرور کنيم   

>  زن عليه استبداد - سوال يا پاسخ؟   

>  زن عليه استبداد - سوال يا پاسخ؟   

>  P.O. Box   

>  سومين پيام فيض مهدوي
چند لحظه پيش دريافت شد   

>  3 روز ديگر، جنايتي ديگر
فيض مهدوي
توطئهء وزارت اطلاعات – نگاهي شکاکانه   

>  1000 «نه» به نمايندگي «خلق در زنجير»   

>  4 روز ديگر، جنايتي ديگر
پيام دوم [جديد] از ولي الله فيض مهدوي (شنيداري)   

>  5 روز ديگر، جنايتي ديگر
چگونه اعتراض خود را به اطلاع رسانه ها، مجامع بين المللي Ùˆ مدافع حقوق بشر برسانيم؟   

>  فقط ÙŠÚ© هفته - گام بعدي   

>  وقتي امضا امضا نيست   

>  متن Ùˆ لينک به فراخوان به سه زبان فارسي، انگليسي، فرانسوي - [8 روز تا تاريخ اعدام فيض مهدوي]   

>  فراخوان ديدگاه - سخن کوتاه   

>  بار دیگر جنایتی دیگر   

>  14 روز تا اعدام ولي الله فيض مهدوي
شمارهء معکوس آغاز مي شود   

>  ديدگاه به کجا مي رود؟   

>  اول ماه مه گرامي باد؟ - تصوير   

>  با تشکر از حمايت شما   

>  شيرين عبادي: ما تا آخرين قطره خون خود از ايران دفاع مي‌‏كنيم   

>  انگولک نکنيد، انتخابات نزديک است   

>  جان ولي الله فيض مهدوي در خطر است   

>  نترسيد
ديدگاه فقط ÙŠÚ© سايت است   

>  ديدگاه جاي گردگيري هاي بين اپوزيسيون نيست   

>  مردم «شاه کليد اصلي»
در پاسخ به نقد محمد آسنگران   

>  آزادي بيان Ùˆ انديشه
پيش Ùˆ پس از سرنگوني   

>  آزادي بيان در فرهنگ رب النوعي   

>  سه سخنراني، ÙŠÚ© نتيجه   

>  اگر به مرگ من اميد بسته اي
تا نهايت نشاندنت به خاک
زندگانيم دراز باد
   

>  ديدگاه موقتا «به روز» نخواهد شد   

>  درگذشت خانم فرنگيس ميرزاخانلو مادر رفيق عزيزمان بهرام رحماني   

>  تحميل ديپلماتيک   

>  اشکال تکنیکی موقتی دیدگاه   

>  عشق به آزادي، نفرت از رژيم   

>  نگراني ايرانيان Ùˆ خواست هاي ما   

>  تغيير رفتار، شرط مطلوب سازش با رژيم؟ - سخن کوتاه   

>  خطرات بيمارزاي همبستري با رژيم - سخن کوتاه   

>  ÙŠÚ© هفته تا فاز جديد - سخن کوتاه   

>  سکوت معني دار   

>  الملک يبقي مع الکفر Ùˆ لا يبقي مع الظلم   

>  عواقب، خسارات Ùˆ تلفات [گزاذش انستيتوي تحقيقاتي آکسفورد]   

>  شعار محوري ديدگاه - پاسخ به يادداشت هفته عاطفه اقبال   

>  نردبان   

>  «صبح هاى مدرسه» - تصوير دلهره اى پنهان   

>  الويت   

>  بلوف اول - از تعارف Ú©Ù… کُن Ùˆ بر مبلغ افزا   

>  بازيکنان - ميز سه بُعدي سياست   

>  کارت شناخت - ديدگاه تحليلي   

>  کارت زمان - ديدگاه اپورتونيستي   

>  کارت شرف - ديدگاه رهائي بخش   

>  کارت ميهن پرستي - ديدگاه شووينيستي   

>  کارت آزادي انديشه - ديدگاه دگرانديش   

>  کارت سانسور Ùˆ اختناق - ديدگاه فاشيستي   

>  کارت همبستگي ملي - ديدگاه مترقي   

>  کارت احمدي نژاد - ديدگاه سرکوبگر   

>  کارت آلترناتيو - ديدگاه مردمي   

>  کارت اتمي - ديدگاه سياسي   

>  ويژه نامهء ديدگاه - فروردين 1385   

>  Ú¯Ù… گرده راه   

>  دو دو تا چهار تا - «باورها»، «مسوول» Ùˆ «مسووليت پذيري»   

>  «روشنفکر سرگردان در قهوه خانه»   

>  54 به 3   

>  چند تغيير در ستون کاربران   

>  هشدار به کاربران ديدگاه - ويروس   

>  ديدگاه هفت ساله شد - اما نه به مرغوبي شراب هفت ساله   

>  تفاوت «ما» با آلماني ها   

>  موازين ثبت نظر در ستون نظر کاربران   

>  دو انتقاد به ديدگاه همراه با پاسخ   

>  سالگرد اعدام حسين فاطمي   

>  نظر کابران - نظر هدایت اشتری لرکی Ùˆ پاسخ علي ناظر   

>  نظر کابران - نظرناصر فرزانه Ùˆ پاسخ علي ناظر   

>  بلژيك - بروكسل- ميدان شومان   

>  مقايسه دو موضع   

>  تروريسم Ùˆ سکوت ما   

>  دشمن مشترک   

>  بررسي اجمالي دو همه پرسي سايت ديدگاه   

>  چند کلام با کاربران ديدگاه - 1   

>  علی ناظر لطفا پاسخ دهید! - همراه با پاسخ به سوالات Ø­. قهرمان   

>  يادداشت هاي پراکنده 2   

>  دفاع از حقوق بشر در اين پيچ سخت تاريخي   

>  يادداشت هاي پراکنده   

>  درود   

>  چرا از مادر رضايي پوزش مي خواهم؟   

>  آن روز «من» کجا خواهم بود؟   

>  گفتگوي علي ناظر با فريبا مرزبان   

>  حالا چي؟   

>  آيا سايـت 60 ميليون دات کام يادش رفته، يا کارش اين است؟   

>  تقابل دو متضاد - بخش هشتم - گُل يا گلوله؟   

>  «نظر دهيد»   

>  تقابل دو متضاد - بخش هفتم - ديپلماسي سرنگوني، همخوابگي با جهانخواران   

>  محمود احمدي نژاد به ضرب ÙŠÚ© گلوله به قتل رسيد - فرض کنيم اين خبر درست باشد، حالا چي؟   

>  تقابل دو متضاد - بخش 6 – رهبرخاص   

>  تقابل دو متضاد - بخش پنجم - رژيم، اپوزيسيون Ùˆ «اما» ها   

>  تقابل دو متضاد - بخش چهارم - اپوزيسيون در تضاد با خود   

>  تقابل دو متضاد - بخش سوم – اپوزيسيون   

>  تقابل دو متضاد - بخش دوم - تعيين تکليف   

>  تقابل دو متضاد - بخش اول - ÙŠÚ© تصوير کلّي   

>  ستون نکته هاي سايت ديدگاه فعال شد   

>  دو دو تا چهار تا   

>  گفت، بايد گفت   

>  به بهانه 17 ژوئن - سوالي از ديدبان حقوق بشر: Ú©ÙŠ ظالمه، Ú©ÙŠ مظلوم؟   

>  «نازني» اگر محابا کني   

>  روزه ÙŠ گنجشکي   

>  روزه ÙŠ گنجشکي   

>  خر همان خر است فقط پالانش عوض شده   

>  سخني با پشت پرده اي هاي بي هويت   

>  آگاهي از مواضع ديگران   

>  آينه   

>  فرح کريمي - دستگيري Ùˆ بازجويي نماينده پارلمان هلند در فرودگاه تهران   

>  نظر کاربران ديدگاه بر راه حل من ارجحيت دارد - ديدگاه سايت شماست   

>  کپي رايت را رعايت کنيم   

>  بر يهود Ú†Ù‡ گذشت؟   

>  جرم شان چيست؟ بهايي گري   

>  گفتگوي علي ناظر با ايرج مصداقي - بخش اول   

>  خانمک رجوي سايه سعيدي سيرجاني   

>  پیرامون خبر قبلی در مورد احضار وبازجویی " محمد رضا فتحی"   

>  چند سوال از چند حقوقدان، فعال حقوق بشر Ùˆ امضا کننده بيانيه «در همسويي با بيانيه 565 نفر»   

>  گفتگوي علي ناظر با بصير نصيبي (بخش دوم Ùˆ آخر)   

>  ÙŠÚ© نامه کوتاه از ÙŠÚ© کارگر دردمند، Ùˆ پاسخ کوتاه ديدگاه   

>  ژان پل دوم در گذشت، خدايش بيامرزدش، اما...   

>  به بهانه دستگيري مظلومي راد   

>  گفتگوي علي ناظر با بصير نصيبي (بخش اول)   

>  گفتگوى على ناظر با اسماعيل وفا يغمائى - (بخش سوم)   

>  نامه منشه امير (راديو اسرائيل) به ديدگاه Ùˆ پاسخ کوتاه علي ناظر   

>  ويژه نامه مارس - حمله آمريکا - فرضي محال   

>  حمله احتمالي آمريکا به ايران   

>  زردي من از تو، سرخي تو به گونه ÙŠ کودکان خياباني   

>  گفتگوى على ناظر با اسماعيل وفا يغمائى - بخش دوم   

>  گفتگوي علي ناظر با اسماعيل وفا يغمائي - بخش اول   

>  واقعيت انفجار در بوشهر   

>  چرا ديدگاه 18 ساعت فعال نبود؟   

>  Ú†Ùˆ ايران نباشد تن من مباد، بدين بوم Ùˆ بر زنده ÙŠÚ© تن مباد   

>  پاسخي کوتاه به آقاي صادقي نيا - تجربه آموزي   

>  دموکراتم اما نه اينقدر   

>  يادداشت هفته - حق پناهندگي   

>  ناهيد رياضي نامزد عضويت در پارلمان دانمارک   

>  تبعيديان ايراني، در کنار عطاالله مهاجراني   

>  شانتاژ - يادداشتي بجاي يادداشت هفته   

>  دزد   

>  پاسخي کوتاه به تعداد زيادي اي ميل   

>  تماس با ديدگاه   

>  به نام آزادي   

>  بحث روز: قلم سرخ، زبان سرخ، خط سرخ   

>  پاشنه آشيل   

>  انقلاب فرهنگي   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - شهريور   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - مرداد   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - تير   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - خرداد   

>  پيشگفتار ماهنامه ديدگاه - ارديبهشت   

>  انسان در نظام ايدئولوژيک - تضاد حرف Ùˆ عمل*- بخش اول   

>  پيشگفتار ماهنامه فروردين 1383   

>  خدا را شکر Ú©Ù‡ به کلاس اول آمديم   

>  رفراندوم- طرح شوراي ملي مقاومت   

>  برخورد کليشه اي -2   

>  خود کرده را تدبير نيست   

>  Ú¯Ù„ دقيقه 91 مجاهدين   

>  تفاوت مريم رجوي با اکبر گنجي، عبدالله نوري، Ùˆ..   

>  تير دروازه   

>  جام زهر اتمي   

>  مصدق دوم   

>  برخورد کليشه اي -1   

>  بحران انقلابي ØŒ فروپاشي، يا سرنگوني؟   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -پاسخ به چند نکته   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -7/8   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -6   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -5   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -4   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -3   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -2   

>  مجاهدين خلق - امر به وظيفه يا امر به نتيجه -1   

>  تداوم   

>  رفراندوم آري، اما پس از   

---

[Posted comments]

No press releases currently available